Vijfmaal Gerrit Achterberg op Geschiedenis 24

Uiteenlopende bijdragen

Tweeënhalf uur achtereen is de dichter Gerrit Achterberg (1905-1962) in vijf verschillende programma's de protagonist, en wel op het digitale televisiekanaal Geschiedenis 24, beginnend om 21:30 uur.
Een documentaire uit 1980 van Jelle van Doornik en Wim Hazeu opent de reeks Achterberg-bijdragen van deze zender. Daarin wordt een beeld geschetst van leven en werk van Gerrit Achterberg. Het is een film van de NCRV met de titel Wat niet goed is, is niet geschreven: Gerrit Achterberg. Om 22:33 uur kunt u kijken naar de herhaling van een aflevering in de Avro-reeks Literaire ontmoetingen. De opname dateert van 1963, een jaar nadat de dichter is overleden. In de aflevering in kwestie wordt Achterberg geportretteerd door zijn collega-dichter Ed Hoornik (1910-1970). Deze film duurt tot 23:13 uur, waarna de derde van de vijf Achterberg-bijdragen wordt opgestart. Dat is opnieuw een literatuurprogramma: NCRV's  Literair kijkschrift. De aflevering die de familienaam van de dichter als titel heeft, duurt tot 23:23 uur. Het is een studiogesprek van J. Bernlef en K. Schippers met de essayist Jesurun d'Oliveira. [1]

Atlantis en de koe
In aansluiting daarop volgen nog twee relatief korte bijdragen. Als eerste een aflevering van het VPRO-programma Atlantis, die eveneens van zeer korte lengte is: om precies te zijn twaalf minuten. In dat tijdsbestek wordt het verblijf geschetst van Gerrit Achterberg in Veldzicht, het Rijksasyl voor Psychopaten te Balkbrug. Hij werd daar opgenomen op basis van een veroordeling met TBR (tegenwoordig tbs), nadat hij zijn hospita van het leven had beroofd. [2]
Het vijfde en laatste onderdeel van de Gerrit Achterberg-avond op Geschiedenis 24 bestaat in de herhaling van nog een VPRO-uitzending uit vroeger dagen: La vache qui rit. [3] Dat is een film uit 1994 van Marion de Vries over de koe. Die aflevering wordt ingeleid door De dichter en de koe, een gedicht uit Achterbergs bundel Eiland der ziel uit 1939.

Parafernalia
In 1963 is bij E.M. Querido te Amsterdam de exact duizend pagina's dikke bundel op dundruk de eerste editie van de Verzamelde Gedichten [4], uitgekomen. Daarin ontbrak toen nog de bundel Blauwzuur [5], tevens waren daarin Zeven gedichten niet gebundeld. In een latere druk, met een ander uiterlijk, werden Blauwzuur en Zeven gedichten wel opgenomen.
In 1980 is separaat nog de bundel Achtergebleven gedichten door Querido in de handel gebracht. De uitgever kondigde bij de heruitgave van de Verzamelde Gedichten in 1980 aan dat Achtergebleven gedichten niet door Achterberg zelf warn gepuliceerd en derhalve pas in een historisch-kritische editie — welke toen reeds in voorbereiding was — zou worden opgenomen.

__________
[1] Deze aflevering wordt in ieder geval herhaald op woensdag 26 mei van 19:13 uur tot 19:23 uur.
[2] Deze Atlantis-bijdrage is nogmaals te zien op woensdag 26 mei, tussen 19:23 uur en 19:35 uur.
[3] La vache qui rit wordt opnieuw uitgezonden op woensdag 26 mei van 19:35 tot 20:00 uur.
Het betekent dat drie van de vijf bijdragen van dinsdagavond een avond later opnieuw achter elkaar te zien zijn. Voor eventueel meer herhalingen daarvan of her-uitzendingen van de beide overige onderdelen van de Achterberg-avond kunt u zoeken op gids.vpro.nl.
[4] De latere uitgave van de Verzamelde Gedichten (1980) had zo'n zeventig pagina's meer omvang door de opname van de genoemde bundels.
[5] Voordat de bundel Blauwzuur in de nieuwe editie van de grote verzameling kon worden opgenomen is deze separaat verschenen bij Bert Bakker in 1969 (in linnen gebonden met blaw stofomslag). De inhoud bestaat uitsluitend uit gedichten over zijn verblijf in Veldzicht, waar de dichter het volgens de tekst niet erg naar de zin had, zoals de hieronder opgenomen regels aantonen:
In welk riool ben ik terchtgekomen.
. . . . . Modder en vuilnis staan in onze dromen.
____________
Afbeeldingen
1. Voorzijde van het stofomslag van de eerste editie van de Verzamelde Gedichten van Gerrit Achterberg, uitgegeven in 1963.
2. Voorkant van het stofomslag van de bundel Blauwzuur uitgekomen in 1969.
3. Voorzijde stofomslag van Achtergebleven gedichten uit 1980.
4. Voorkant van de band in zalmkleurig linnen van de aangevulde editie van de Verzamelde Gedichten van Gerrit Achterberg, uitgegeven in 1980.