Befaamde Engelse roman in Am Abend vorgelesen

In de, op deze site regelmatig genoemde, programmareeks Am Abend vorgelesen van de Duitse regionale radiozender NDR Kultur wordt gedurende de twee laatste avonden van januari en de eerste avond van februari steeds gedurende het gebruikelijke half uur van genoemd programma ─ tussen 22:05 uur en 22:35 uur ─ gewijd aan voordrachten uit de roman Nicholas Nickleby uit de jaren 1838-1839 van de Engelse, tot in onze dagen zeer populaire schrijver Charles Dickens (1812-1870). De gedeelten uit dat boek worden gelezen door de Duitse toneelspeler en filmacteur Hans Paetsch (1909-2002). Gezien de levensdata van deze spreker mogen we ervan uitgaan dat het hier oudere opnamen betreft uit het laatste deel van de twintigste eeuw. Dat doet aan de kwaliteit, het belang en de vreugde van het luisteren echter niets af.

Richard Dehmel: Winterwärme

Passend bij de wintertijd die we sedert begin december ondergaan, en die niet in overeenstemming was met hetgeen zou moeten 'heersen', is het gedicht Winterwärme van Richard Dehmel (1863-1920) uit de verzameling Weib und Welt  uit 1896.

Winterwärme

Mit brennenden Lippen
unter eisblauem Himmel,
durch den glitzernden Morgen hin,
in meinem Garten,
hauch ich, kalte Sonne, dir ein Lied.

Alle Bäume scheinen zu blühen;
von den reiftrauben Zweigen
streift dein Frühwind
schimmernde Flöckchen nieder,
gleichsam Frühlingsblendwerk;
habe Dank

An meiner Dachkante hängt
Eiszapfen neben Zapfen,
starr;
die fangen zu schemelzen an.
Tropfen auf Tropfen blitzt,
jeder dem andern unvergleichlich,
mir ins Herz.
__________
Een ander gedicht van Richard Dehmel, Ein Dichter, vindt u, eveneens vandaag, op onze zustersite Tempel der Dichtkunst.
Twee andere wintergedichten zijn op evenzovele van onze zustersites opgenomen:
Schneeflocken is te vinden op de site Cultuurtempel.
Lied im Winter is opgenomen op de site Tempel van het fin de siècle.
Op onze Duitse zustersite is een Gedichtwechsel te vinden tussen Richard Dehmel en Walther
Rathenau, op dinsdag 24 januari.  

W. Somerset Maugham werd op 25 januari geboren

W. Somerset Maugham
aan het begin van zijn
carrière als auteur.

William Somerset Maugham heeft op tal van literaire niveaus zijn sporen in de Engelse letteren nagelaten: als romancier en toneelschrijver, als (meester)verteller van een grote hoeveelheid verhalen ─ die steevast werden gekenmerkt door een ondertoon vol humor ─, die in drie goed gevulde boeken zijn verzameld, en als auteur van memoires en als essayist. Ook zijn reisbeschrijvingen kregen veel waardering. Daarnaast schreef hij over een fictieve geheim agent Ashenden, wiens avonturen worden uitgemeten, en dat is later tevens gebeurd in een serie televisiefilms. Diverse van zijn romans zijn eveneens verfilmd of voor het theater bewerkt.
Op 25 januari werd de genoemde schrijver geboren te Parijs, hij overleed op 16 december 1975 in Saint-Jean-Cap-Ferrat bij Nice. Hij behoorde tot de meest populaire schrijvers van zijn tijdperk. In de jaren dertig van de vorige was hij zelfs de best betaalde auteur. Zijn bekendste roman is On Human Bondage uit 1915; daarvan werden tijdens zijn leven tien miljoen exemplaren verkocht. Het best bekende verhaal is volgens ingewijden Rain, dat ook in de titel van een Nederlandse Prisma-bundel figureert in de titel: Regen en andere verhalen. Ooit stond er in een folder van diezelfde reeks aangegeven dat er een bundel met Maugham-verhalen van W. Somerset zou zijn opgenomen.

George Orwell overleed op 21 januari 1950

Eric Blair alias
George Orwell.

Eric Arthur Blair (1903-1950) luidde de burgerlijke naam van de schrijver George Orwell, die een hele reeks romans en ander proza, waaronder heel veel journalistieke stukken, heeft gepubliceerd. Het bekendst werd hij, kort voor zijn overlijden door het boek 1984, dat ook nu nog zijn internationaal meest vermaarde publicatie is. Nog altijd zijn er hele volksstammen die menen dat de titel aangeeft dat de schrijver zich heeft voorgesteld dat de wereld er in 1984 zo zou uitzien, met Big Brother, die alles kan horen en zien. Aangezien Orwell het boek in de toekomst wilde laten spelen en het 1948 was toen hij eraan werkte, heeft hij niet anders gedaan dan de laatste twee cijfers verwisselen. Andere boeken van Orwell die bekendheid hebben gehouden zijn en Down and out in Paris and London (1933), en Animal Farm (De boerderij der dieren) uit 1945. 
George Orwell heeft onder meer in de Spaanse burgeroorlog gevochten en schreef ook daarover: Homage to Catalonia (1938) in het Nederlands vertaald als Saluut aan Catalonië, dat snel na verschijnen in de ramsj belandde voor een rijksdaalder. Een HP-journalist maakte daarvan melding met de woorden "voor een prikje bij De Slegte".
Het journalistieke proza is in vier dikke Penguin-paperbacks uitgegeven, die inhoudelijk nauwelijks aan waarde hebben verloren.
Eric/George Blair/Orwell overleed ten gevolge van tuberculose, die hem het bestaan gedurende de laatste jaren van zijn leven zeer moeilijk heeft gemaakt.

Een halve eeuw geleden stierf Gerrit Achterberg

Vandaag is het precies een halve eeuw geleden dat de Nederlandse dichter Gerrit Achterberg te Leusden is overleden. Hij had een hartaanval gekregen tijdens het autorijden. Hij was op 20 mei 1905 geboren te Nederlangsbroek.
Achterberg wordt beschouwd als één der meest vooraanstaande dichters in de Nederlandse letteren van de twintigste eeuw. Hij had meer stuk gelopen relaties achter de rug toen hij een ander object van zijn begeerte, zijn hospita, ondanks dat hij met een andere vrouw verloofd was, op 15 december 1937 heeft doodgeschoten en haar zestienjarige dochter daarbij heeft verwond. Hij werd door de rechtbank ─ onder voorzitterschap van de latere RUG-polemoloog Röling ─ tot een tbr [1] veroordeeld. Dat betekende verblijf in psychiatrische inrichtingen. In 1943 mocht hij aan resocialisatie beginnen, maar pas in 1955 kwam er een einde aan die tbr.
In 1963 kwam de eerste editie van Achterbergs Verzamelde Gedichten uit. Daarin ontbraken die gedichten, welke in 1969 in de bundel Blauwzuur werden opgenomen, en welke één en ander 'vertellen' over zijn tijd in de inrichting Endegeest. In een Portret over Achterberg vertelde de directeur van die inrichting dat de contacten onderling heel wat minder gespannen verliepen dan in de gedichten werd gesuggereerd.
De familie schijnt publicatie van Blauwzuur lang te hebben willen tegenhouden. Nu is er geen haan die er nog naar kraait en blijken die gedichten in latere edities van de Verzamelde Gedichten gewoon te zijn opgenomen, zoals dat hoort.

Gerrit Achterberg werd vijf keer met een belangrijke literaire prijs onderscheiden. In 1949 was dat de P.C. Hooft-prijs voor zijn bundel En Jezus schreef in 't zand. Tien jaar later volgde de Constantijn Huygensprijs voor zijn gehele oeuvre.
In 1925 was de eerste publicatie van Gerrit Achterberg in boekvorm verschenen: De zangen van twee twintigers.
__________
[1] tbr: terbeschikkingstelling van de regering. Later werd deze afkorting tbs: terbeschikkingstelling.
__________
Afbeeldingen
1. Foto van Gerrit Achterberg van omstreeks 1936. Opgenomen in het boek uit 1988 door Wim Hazeu (illustratie nr. 40).
2. Voorplat van de bundel En Jezus schreef in 't zand uit 1947.
__________
Zie ook onze bijdrage van 24 mei 2010 op deze site.

Op 12 januari in 1876 werd Jack London geboren

De veelgelezen schrijver Jack London (1876-1916) werd op 12 januari 1876 geboren. Hij vergaarde snel roem, ook internationaal, en niet alleen als auteur van avonturenboeken, maar tevens als voorvechter van een internationaal fatsoenlijk socialisme.
Over hem is op deze site een omvangrijk artikel te vinden over Jack London, gepubliceerd op 9 april 2008. Naar aanleiding van zijn sterfdag werd aan hem, eveneens op deze letterensite gemomoreerd. Dat was op 22 november 2011.

Marcel Prousts À la recherche. . . op TV5 Monde

Op onze zustersite Tempel der Filmkunst hebben we verleden week een kort bericht geplaatst over de verfilming van de reuzenroman A la recherche du temps perdu van Marcel Proust. Het tweede deel van dit, omvangrijke en uitbundige verhaal, dat in prachtige beelden is omgezet, wordt dezer dagen tweemaal door TV5Monde uitgezonden. Daarin valt te zien welke de gevolgen zijn van een al te beschermde jeugd ─ zeker als dat door moeder èn oma gebeurt ─ en hoe moeilijk het is diep ingrijpende gebeurtenissen gevoelsmatig te verwerken.

In genoemde bijdrage vindt u de namen van regisseur en tevens van de belangrijkste acteurs.
Op woensdag 11 januari wordt het tweede deel uitgezonden vanaf 23:50 uur, tot in de nacht op donderdag 12 januari om 01:50 uur. Een herhaling is te zien op vrijdag 13 januari, tussen 21:00 uur en 23:00 uur.

Heden wordt sterfdag Nynke van Hichtum herdacht

Op 9 januari 1939 overleed de schrijfster Nynke van Hichtum, geboren te in 1860, als Sjoukje Maria Diederika Bokma-de Boer. Ze werd de levensgezel van de socialistische voorman Pieter Jelles Troelstra
(1860-1930). Ze maakte naam als schrijfster; haar bekendste boek werd Afke's tiental, dat oorspronkelijk in het Nederlands werd gepubliceerd.
Over haar leven werd door regisseur Pieter Verhoeff in 2001 de Nederlandse speelfilm Nynke gerealiseerd.

Op 8 januari 1896 stierf de dichter Paul Verlaine

Paul Verlaine, portret
door Gustave Courbet
(1819-1877).

Mede als gevolg van alcoholisme is de Franse dichter Paul Verlaine op 8 januari 1896 te Parijs overleden. Hij was op 30 maart 1844 in het Noord-Franse Metz geboren.
Deze poète maudit (gedoemde dichter) is beroemd geworden in samenhang met twee collega's en vrienden, Charles Baudelaire (1821-1867) en Arthur Rimbaud (1854-1891), die eveneens als poètes maudits te boek staan, hetgeen overigens ook nog voor Tristan Corbière (1845-1875) en Stéphane Mallarmé (1842-1898) kan gelden. Bekendheid kreeg en hield hij vooral als gevolg van een bundeling van stukken van deze gedoemde dichters. Daarin werden tevens teksten opgenomen van Pauvre Lelian, een anagram-pseudoniem van Paul Verlaine zelf.
Het wordt door literatuurkenners als bijzonderheid beschouwd dat deze bundel met werk van die gedoemden zo goed werd ontvangen, aangezien ze nimmer populair zijn geweest en evenmin gemakkelijke teksten hebben geproduceerd. Wel heel bijzondere die de tanden der eeuwen dienen te doorstaan.

Markant-schrijversportretten te zien op Cultura 24

Renate Rubinstein
Drie dagen achtereen zendt het digitale tv-net Cultura 24 een aflevering uit van het NOS-programma Markant.
Op woensdag 4 januari, tussen 20:00 uur en 20:48 uur, wordt een interview gepresenteerd dat Ischa Meijer (19-) heeft gehouden met schrijfster Renate Rubinstein (1929-1990), die vooral naam heeft gemaakt als columniste voor onder meer Vrij Nederland; daar met als schuilnaam Tamar. Ze had een tijdlang een hartstochtelijke relatie met collega Simon Carmiggelt, over wie ze tevens een boek heeft geschreven: Mijn beter ik (1991).
Enkele andere, markante titels uit haar oeuvre:
Klein chinees woordenboek (1975)
Niet de woorden, maar de stem (1979)
Toekomstmuziek (1986)
Over mijn katten (1989)
Tussen kat en mens (posthuum verschenen in 2006).

Arthur Lehning
Donderdag 5 januari, tussen 20:00 uur en 20:55 uur, volgt in diezelfde reeks een portret van Arthur Lehning (1899-2000), anarchist, essayist en vertaler.
Hij heeft in de jaren twintig van de vorige eeuw enige tijd als redacteur van een tijdschrift gefungeerd en na de oorlog publiceerde hij onder meer in Libertinage.
Zijn eerste historische werk, Die Sozialdemokratie und der Krieg, verscheen in 1924.
In 1954 is van hem het boek De vriend van mijn jeugd, over de dichter Marsman, uitgekomen; twee decennia later is het boek herdrukt.

Hélène Nolthenius
Op vrijdag 6 januari, opnieuw tussen 20:00 uur en 20:55 uur, volgt de laatste van de drie afleveringen van het NOS-programma Markant ─ in ieder geval van deze tv-week ─, waarin opnieuw een schrijversportret wordt getoond: deze keer is dat van Hélène Nolthenius (1920-2000). Ze schreef, als cultuurhistorica, één en ander over de middeleeuwen, met name over de Renaissance, daarnaast was ze musicoloog. Een boek over de symfonieën van Ludwig van Beethoven en, veel later, een boek over het Gregoriaans, zijn blijvende mijlpalen in haar non fiction-lijst van boeken. Hélène Nolthenius publiceerde eveneens proza, waarin de middeleeuwen opnieuw een rol hebben gespeeld.
__________
Voor eventuele herhalingen van deze programma's, met name overdag en in de nachtelijke uren, zij hier verwezen naar de programmagegevens van de zender in kwestie.

Verfilmd drama naar Paul Claudel op TV5 Monde

Paul Claudel. Foto
van 14 maart 1927.

TV5 Monde, het Franstalige, wereldwijd uitzendende, tv-net, biedt op dinsdag 3 januari de verfilming van het toneelstuk Le Partage de midi uit 1948 van de Franse, internationaal vermaarde  Paul Claudel (1868-1955), dichter, toneelschrijver en diplomaat, die op 4 april 1946 werd verkozen tot lid van de Academie française.
Ene Ysé voelt zich niet gelukkig met haar echtgenoot. Ze zoekt en vindt troost in de armen van een andere man die haar bezwangert.
Partage de midi ─ de filmtitel is zonder lidwoord ─ is een Franse speelfilm uit 2011 van de Franse regisseur Claude Mouriéras (geboren 1953). Daarin zien we Marina Hands, Eric Ruf en Hervé Pierre.
Uitzending zal worden gerealiseerd tussen 21:00 uur en 22:15 uur.

NDR's 'Sonntagsstudio': Kurt Tucholsky zu Ehren

Kurt Tucholsky in 1931.

In het programma Sonntagsstudio van de regionale Duitse radiozender NDR Kultur wordt op zondag 1 januari 2012 een opname uitgezonden die werd gemaakt tijdens het Harbour Front Festival dat op 23 november 2011 werd gehouden in het Sankt Pauli Theater te Hamburg: Tucholsky zu Ehren.
Auteur, essayist, literatuurpaus en Tucholsky-kenner bij uitnemendheid Fritz J. Raddatz (*1931) heeft voor dat festival een selectie gemaakt uit het oeuvre van Kurt Tucholsky (1890-1935). Hannelore Hoger en Christian Redl dragen voor. Het geheel valt te beluisteren op genoemde datum en dito zender, tussen 20:05 uur en 22:05 uur.