dinsdag 27 december 2011

Tante Olga van Michel Heim op TV5 Monde

Op woensdag 27 december begint op TV5 Monde, kort voor middernacht de uitzending van een registratie van het toneelstuk Tante Olga uit 2008 van de Franse romancier, dramaturg, regisseur en zanger Michel Heim (*1945), dat is geïnspireerd op de ruime wijde wereld, die behoorde aan de Russische schrijver ─ van onder meer toneelstukken ─ Anton Tsjechov (1860-1904).
Voor de regie van Tante Olga tekende Jacques Legré; onder de spelers komen we Claude Darvy, Frédérique Villedant en Dominique Scheer tegen. Het verhaal komt er, kort samengevat, op neer dat de gezusters Karamazov hun nichtke aan een partner van het andere geslacht willen helpen.
De uitzending duurt tot in de nacht op donderdag 29 december om ongeveer 01:36 uur.

Fontanes Irrungen Wirrungen in 14 afleveringen

Op dinsdag 27 december wordt de eerste aflevering uitgezonden van een veertiendelige reeks voordrachten uit de roman Irrungen Wirrungen uit 1888 van één der belangrijkste figuren uit de Duitse letteren van tweede helft van de negentiende eeuw: Theodor Fontane (1819-1898).
De eerste vier afleveringen worden in de laatste week van 2011 uitgezonden, van dinsdag 27 tot en met vrijdag 30 december; de beide daarop volgende weken, de eerste van januari 2012 bieden beide keren vijf afleveringen, steeds van maandag 2 tot en met vrijdag 5 (de delen 5-10) en van maandag 9 tot en met vrijdag 13 januari (de delen 11-15).
Al die avonden kunt u een half uur luisteren naar de klassiekste onder de Duitse voorleesstemmen: die van Gerd Westphal (1920-2002), steeds tussen 22:05 uur en 22:35 uur, in het programma Am Abend vorgelesen van de regionale Duitse radiozender NDR Kultur.
__________
Theodor Fontane: Irrungen Wirrungen ─ Text und Kommentar, Suhrkamp BasisBibliothek (Nr. 81). Mit einem Kommentar von Helmut Nobis. 258 Seiten, Paperback. Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main, 2006. ISBN 978-3-518-18881-1

maandag 26 december 2011

Willy Corsari werd tweede kerstdag 1897 geboren

Twee decennia geleden, ze was de negentig reeds gepasseerd, werd de, in het Brusselse Sint-Pieters-Jette, op 26 december 1897 geboren Vlaams-Nederlandse schrijfster Willy Corsari [1] geïnterviewd door HP vanwege het feit dat ze nog weer een nieuw boek had geproduceerd. "Wat denk je," vroeg ze aan de interviewer, "zal ik me nog zo'n moderne tekstverwerker aanschaffen?" Ze werd honderd jaar oud: ze is overleden op 11 mei 1998.
Voordat ik met de meer literaire romans en verhalen van Willy Corsari in aanraking kwam, las ik haar detectives met Inspecteur Lund in de hoofdrol. Een hele reeks prozawerken heeft ze aan de wereld geschonken, en de lezers hadden meestal veel waardering voor haar. Drie van haar romans werden in 1958 in een Omnibus van Arbeiderspers opgenomen, en dat betekende toen een oplage van 250.000 exemplaren. En in een Grote Vier Omnibus van dezelfde uitgever komen we ook weer een van haar romans tegen. Eveneens onder de titel Omnibus is een bundeling van haar korte verhalen verschenen.
Gedurende zes en een half decennia publiceerde Willy Corsari. Een enkel boek schreef ze samen met een andere auteur, zoals Klokslag twaalf (1933) [1], met Jan Campert.
Ook vertaalde ze, waaronder uit het Frans La Peste [2] van Albert Camus. Dat laatste is helaas niet te vinden in haar Profiel bij de Bibliotheek der Nederlandse Letteren (dbnl).
__________
[1] De burgerlijke naam van Willy Corsari luidde Wilhelmina Angela Douwes-Schmidt.
[2] Dit boek werd verfilmd, evenals Het mysterie van de Mondscheinsonate uit 1934.
[3] De vertaling van La Peste is in 1963 uitgekomen in de reeks Literaire Reuzen Pockets (nr. 59) van De Bezige Bij.

zaterdag 24 december 2011

Stefan Zweigs Schachnovelle in 'Drama on 3'

Stefan Zweig.
Op de avond van zondag 25 december presenteert BBC Radio 3 ─ tussen 21:30 uur en 23:00 uur ─ in het programma 'Drama on 3' de aflevering The royal game, naar het korte prozawerk Schachnovelle uit 1941 van de Duitse schrijver Stefan Zweig (1881-1942), die als Jood de vlucht had genomen toen het naziregime zijn duivelse beestachtigheid ging vertonen.
Het verhaal is een van de wereldwijd meest bekende scheppingen van deze schrijver.

vrijdag 23 december 2011

Simon Vestdijk als kind tussen vier vrouwen

De veelzijdigste schrijver in de Nederlandse letteren
Plaquette ter herdenking van
Simon Vestdijk aan diens
geboortehuis in Harlingen.
Voordat er sprake was van de Drie Groten der Nederlandse Letteren ─ Hermans, Reve, Mulisch ─, vervulde Simon Vestdijk (1898-1971) vervulde eigenlijk als enige de funtie van veelzijdige literaire reus, als romancier, dichter, essayist en ook als bijzondere muziekkenner. Over het thema muziek heeft Vestdijk niet alleen als recensent voor kranten geschreven, het meeste daarvan is later gebundeld uitgegeven, en in de jaren tachtig van de vorige eeuw is alles nog eens in tien delen bijeengebracht. Drie van die tien boeken hebben één componist als thema: de symfonieën van Anton Bruckner (1824-1896), de symfonieën van Jean Sibelius (1865-1957) en de mens en musicus Gustav Mahler (1860-1911).
Cultura 24 vertoont op zondag 25 december, 's ochtends tussen 08:10 uur en 09:08 uur, de documentaire Vestdijk en de vier vrouwen, over leven en werk van deze man, die volgens de dichter Roland Holst "sneller schrijft dan God kan lezen". Die film heeft als rode draad de jongste jaren in Harlingen en de vier vrouwen die toen van heel groot belang voor hem waren.
Posthuum, in 1972, is Vestdijks roman Kind tussen vier vrouwen verschenen, welke hij reeds in 1933 had geschreven.

De rest van de week zal deze film in ieder geval niet door de digitale zender Cultura 24 worden herhaald, aangezien alle dagen vanaf zondagmiddag 12:00 uur zijn gevuld met één thema.

woensdag 21 december 2011

Eénenzeventig jaar geleden stierf Scott Fitzgerald

F. Scoitt Fitzgerald in 1921.
Op deze dag in 1940 overleed de Amerikaanse auteur Francis Scott Key Fitzgerald op vierenveertig-jarige leeftijd. Hij geldt als één van de grootste schrijvers van de twintigste eeuw, en eveneens als een van de auteurs van de Lost Generation uit de jaren twintig van de vorige eeuw. Deze auteur is verantwoordelijk voor het begrip Jazz Age, twee woorden die we terugvinden als titel van een bundel verhalen, waarin zijn kracht overduidelijk werd, evenals in zijn romans. Vier werken in de laatstgenoemde categorie voltooide hij, aan een vijfde is hij begonnen. Het meest beroemde van zijn werken is The Great Gatsby uit 1925. Voordien had hij This Side of Paradise (1920), The Beautiful and Damned (1922), Tender is the Night (1934) gepubliceerd. Het onvoltooide verhaal, eveneens in romanvorm, (The Love of) The Last Tycoon (1941), werd posthuum alsnog uitgegeven.
Scott Fitzgerald publiceerde tevens in de Saturday Evening Post.

Vandaag: de geboortedag van auteur Heinrich Böll

Heinrich Böll tijdens 
een pers-conferentie, 
Bonn, jaren zeventig.
Het is vandaag exact vierennegentig jaar geleden dat de Duitse auteur Heinrich Böll in Keulen werd geboren. Zijn publicaties ─ in het begin vooral korte verhalen, later aangevuld met romans en essays ─ begonnen kort na de Tweede Wereldoorlog te verschijnen, en al snel bleek dat de gekozen thematiek van zijn literatuur en de wijze waarop Heinrich Böll met zijn moedertaal omging, tot de hoofden en harten van vele Duitsers kon doordringen, waarmee hij ─ zonder opzet ─ met zijn puinhopen-literatuur een tijdlang het enige literaire geweten van de natie was. Böll voelde zich moreel verplicht om de toestanden en gebeurtenissen tijdens en direct na de oorlog zo realistisch mogelijk te beschrijven. Al zijn kwaliteiten hebben ertoe geleid dat hij in 1972 werd onderscheiden met de Nobelprijs voor de Letteren.
Heinrich Böll schreef veel en het gebeurde zelden dat zijn boeken niet menigmaal, vooral in goedkopere Taschenbücher, werden herdrukt. 
Dat is dezer dagen ook nog weer het geval met de bundel Wanderer, kommst du nach Spa, welke in uitgebreide vorm (ten opzichte van de eerste editie uit 1950) opnieuw is verschenen, in een versie met Grote Letter, maar daarnaast ook verkrijgbaar is gebleven met een normale letter.
Heinrich Böll overleed op 16 juli 1985 te Kreuzau.
__________

Heinrich Böll: Wanderer, kommst du nach Spa . . . ─ Erzählungen. 346 pag., paperback dtv Großdruck. Deutscher taschenbuch Verlag, München 2001. ISBN 978-3-423-25314-7. (dtv 25314; als normale dtv-pocket nr. 437). Prijs in de BRD € 9,95.

dinsdag 20 december 2011

VS-schrijver en milieuactivist Peter Matthiessen

In het programma Voorbij de tijd van Omroep BOS dat wordt uitgezonden op woensdag 21 december, via Nederland 2, tussen 16:10 uur en 17:00 uur, kunt u kijken naar een portret van de Amerikaanse auteur Peter Matthiessen (geboren 1927), die één der meest gelezen reisboeken aller tijden heeft geschreven: De Sneeuwluipaard. Daarvoor werd hij, in 1980, voor de eerste keer onderscheiden met de National Book Award.
Samen met filmmaker Pat van Boeckel blikt zenboeddhist Peter Matthiessen ─ die tevens bioloog en milieuactivist is, alsmede wereldreiziger ─ terug op zijn leven.
__________

Foto uit 2008, genomen tijdens een optreden van Peter Matthiessen voor New York Public Radio, in het kader van een promotietour voor zijn roman Shadow Country

maandag 19 december 2011

Emily Brontë's sterfdag wordt heden herdacht

Emily Jane Brontë, geschilderd
door broer Branwell (1807-1848).
Op deze dag in 1848 overleed de Engelse schrijfster Emily Jane Brontë, die wereldvermaardheid verwierf met haar roman Wuthering Heigths, voor het eerst verschenen in 1847. Ze werd geboren op 30 juli in 1818 te Thornton (West Riding, Yorkshire).
Ze benaderde, net als haar beide zussen Charlotte (1816-1855) en Anne (1820-1849) de uitgevers onder een pseudoniem. Ellis Bell heette ze, hetgeen ook een mansnaam had kunnen zijn en daardoor kreeg ze de gelegenheid. De zussen gebruikten in de contacten met uitgevers eveneens de familienaam Bell, met daarbij de voornamen Currer en Acton.
Die enige roman van Emily Brontë is in het Nederlands in ieder geval onder drie titels uitgegeven: Woeste Hoogten, De woeste hoogte, Het huis der stormen. Tevens maakte ze naam met een klein, poëtisch oeuvre, waaruit de latere romanschrijfster Daphne du Maurier (1907-1989) aan de kop van elk hoofstuk van haar boek The loving spirit (NL: Janet) een of meerdere gedichten heeft gebruikt.

Adalbert von Chamisso in Am Abend vorgelesen

Adalbert von Chamisso.
Op maandag 19 december begint in het programma Am Abend vorgelesen van de Duitse regionale radiozender NDR Kultur de presentatie van de vijfdelige reeks voorlezingen uit de novelle Peter Schlemils wundersame Geschichte uit 1814 van de Duitse schrijver Adalbert von Chamisso (1781-1838). De stem die voorleest is van toneelspeler, hoorspelacteur Klaus Nägelen (*1927). Hoewel ons daarover geen gegevens hebben bereikt, zou u er van mogen uitgaan dat het om de herhaling van eerder ─ soms enige decennia eerder ─ opgenomen voorlezingen gaat.
Uitzending van het geheel wordt gerealiseerd op de avonden van maandag 19 tot en met vrijdag 23 december, steeds tussen 22:05 uur en 22:35 uur.

zondag 18 december 2011

Vaclav Havel stierf, 75 jaar oud, op 18 december

Schrijver en politicus
Hij was een tijdlang president van de Tsjechische republiek, nadat hij tevoren als dissident jegens het heersende systeem had geageerd en daarvoor in de gevangenis was gegooid.
Over die tijd heeft de zondag 18 december overleden dramaturg, dichter en essayïst Vaclav Havel (1936-2011) gepubliceerd. In de context van het overlijden opvallend genoeg heeft hij zich eveneens uitgelaten over de Noord-Koreaanse monsterlijke, eigen volk zwaar vernederende, dictator Kim Jong Il, die vrijwel gelijktijdig met Havel overleed, zij het op 'slechts' 69-jarige leeftijd.

Ruime aandacht alom

Aangezien dezer dagen wel alle denkbare publiciteitsmogelijkheden zullen worden benut om de overleden schrijver en politicus in, meestentijds, het juiste licht te plaatsen, verwijzen we u hier naar dag-, week en/of maandbladen, culturele tijdschriften, radio en televisie, alsmede het uitingsmedium van deze tijd: het internet.
__________
Afbeeldingen 

1. Voorzijde van het in 1992 in Nederlandse vertaling verschenen boek met Redevoeringen van een president uit 1990.
2. Voorplat van de Nederlandsew editie van Brieven aan Olga, Overdenkingen uit de gevangenis van dezelfde (toen nog dissidente) Tsjechische auteur Vaclav Havel.

zaterdag 17 december 2011

Sterfdag van Dorothy Sayers wordt heden herdacht

Plaquette ter nagedachtenis
van Dorothy Sayers.
Romancière en theoloog
Een Engelstalige culturele figuur die vandaag wordt herdacht, is de schrijfster en theoloog Dorothy Sayers, die is overleden op 17 december 1957 te Witham in het graafschap Essex, waar ze met haar echtgenoot sedert 1926 woonde. Ze was de bedenkster van onder meer de speurneus Lord Peter Wimsey, over wie ze diverse romans schreef, welke later zijn verfilmd, resp. als televisiereeks zijn uitgezonden.
Dorothy Sayers werd geboren te Oxford op 13 juni 1893. In 1915 promoveerde ze cum laude in de middeleeuwse letterkunde. Acht jaar later verscheen haar eerste roman, waarin de dany-detective Lord Peter Wimsey als protagonist fungeerde, die uiteindelijk in veertien romans en korte verhalen zijn rol zou blijven vervullen. In 1936 werd één van de Lord Peter-verhalen als toneelstuk opgevoerd. Lord Peter-verhalen zijn eveneens in het Nederlands verschenen.

Een van de romans
met Lord Peter.
Minder bekende kanten
Aardig wat minder bekendheid genieten haar boeken met een andere speurder als protagonist: Montague Egg. En evenmin is het tot de meeste van haar lezers doorgedrongen dat de schrijfster zich ook met theologische thema's heeft uiteengezet, onder meer in het stuk The Man Born to be King dat in het Nederlands als Het grootste drama dat ooit werd opgevoerd, dat reeds snel na verschijnen in ons land in de ramsj belandde (geboden versie 49 cent), en waarvan ik in 1995 nog eens een exemplaar voor een stuiver heb kunnen kopen.

Dorothy Sayers vertaalde ook, onder meer Tristan en het Roelandslied. Ze wilde ook nog Dantes Divina Commedia vertalen, doch daarvan is het niet meer gekomen.

vrijdag 16 december 2011

The verb van BBC Radio 3 over Christina Rossetti

Christina Rossetti.
In het literatuurprogramma The verb van de Britse cultuurzender BBC Radio 3 wordt op vrijdag 16 december ─ tussen 23:00 uur en 23:45 uur onze tijd ─ aandacht besteed aan het leven en het oeuvre van de Engelse dichteres Christina Rossetti (1830-1894).
In directe aansluiting daarop wordt een nieuwe gedicht op muziek van de in trinidad geboren, doch reeds sedert 1989 in Engeland woonachtige performance poet Anthony Joseph voorgesteld.

Eén van de talrijke gedichten van Christina Rossetti, waarin haar sterke gevoeligheid blijkt, is getiteld
Seasons:

In Springtime when the leaves are young,
Clear dewdrops gleam like jewels, hung
On boughs the fair birds roost among.

When Summer comes with sweet unrest,
Birds weary of their mother's breast,
And look abroad and leave the nest.

In Autumn ere the waters freeze,
The swallows fly across the seas:─
If we coul fly away with these!

In Winter when the birds are gone,
The sun himself looks starved and wan,
And starved the snow he shines upon.


dinsdag 13 december 2011

13 december was geboortedag van Heinrich Heine

Op deze dertiende december werd in het jaar 1797 de Duitse dichter Heinrich Heine geboren te Düsseldorf; hij overleed op 17 februari 1856 te Parijs, waar hij vanaf 1831 werkte. Eén van de redenen waardoor hij in ons land relatief bekend is gebleven, betreft zijn opvatting dat in Nederland alles vijftig jaar later gebeurt.
Heine was een vertegenwoordiger van de romantiek; zijn naam wordt, als men het over de klassieke Duitse letteren heeft, veelal in één adem genoemd met twee van zijn tijdgenoten die als pijlers der Duitse literaire romantiek gelden: Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) en Friedrich (von) Schiller (1759-1805), al is het niet zo zeker of de beide anderen deze Heine wel als evenknie zouden hebben beschouwd. Maar kom, ook tussen Goethe en Schiller liepen de contacten niet altijd volgens de regelen der grote, al dan niet literaire, kunst.
Heinrich Heine schreef veel verzen, die bij tijd en wijle werden verguisd, onder meer door Neerlands schrijvende en publicerende incarnatie van pseudologia fantastica: Boudewijn Buch (1948-2002), die een zeer duidelijke, bij tijd en wijle maniakale, voorkeur aan de dag legde voor (onder meer) Heine-collega Köt(h)e en voor een rockster, die hij omschreef als Mik Tsjekker.
__________

Afbeelding: Heinrich Heine; portret uit 1831 door Moritz Daniel Oppenheim (1800-1882).

maandag 12 december 2011

Voorgelezen: Bergkristall van Adalbert Stifter

Adalbert Stifter (1805-1868) is de ooit veel gelezen Oostenrijkse auteur, wiens verhaal Bergkristall uit de verzameling in twee delen, getiteld Bunte Steine (1853), verspreid over drie avonden zal worden gepresenteerd door de Duitse regionale radiozender NDR Kultur.
Maandag 12, dinsdag 13 en woensdag 14 december wordt het verhaal voorgelezen in het programma Am Abend vorgelesen, die drie avonden tussen 22:05 uur en 22:35 uur.
Acteur Hugo R. Bartels zal er met de werking van zijn stem hoogstpersoonlijk voor zorgen dat de tekst in kwestie goed verstaanbaar bij u binnen zal komen.
__________

Afbeeldingen
1. Adalbert Stifter, naar een schilderij van Bartolomäus Székely (1835-1910).
2. Titelpagina van de bundel Bunte Steine.

vrijdag 9 december 2011

The verb van BBC Radio 3 over Charles Dickens

Charles Dickens (1812-1870) is enerzijds nog steeds geliefd, al lijkt het enthousiasme bij de jongste generatie die leest ─ voorzover dat nog gebeurt ─ en bij de filmmakers enigszins weggeëbd. De omzetting in beelden, van zijn romans, schijnt iets minder populair te zijn geworden, doch zoiets kan steeds opnieuw een piek beleven. Aan de andere kant is hij niet uit het openbare leven verdwenen, aangezien er nog steeds nieuwe biografieën en artikelen over hem worden geschreven en gepubliceerd.

De jonge Charles Dickens; portret
door Daniel Maclise (1806-1870).

In het literatuurprogramma
The verb, een vast onderdeel van het uitzendschema van de Britse cultuurzender BBC Radio 3, is ─ op vrijdag 9 december, tussen 23:00 uur en 23:45 uur onze tijd ─ het werk van Charles Dickens het onderwerp.
't Is net of er lieden zijn die hebben aangevoeld dat ze mijn opmerking moesten logenstraffen: in de nacht van vrijdag 9 op zaterdag 10 december zag ik op dat de BBC een nieuw kostuumdrama gaat uitzenden naar de roman Great Expectations uit de jaren 1860-1862. Het verhaal werd in afleveringen gepubliceerd in het tijdschrift All the year round, en aansluitend in boekvorm.
We mogen er ook van uitgaan dat in de maand december tal van televisiezenders, verspreid over de globe, hun opwachting zullen maken met A Christmas Carol in Prose in enigerlei vorm.
__________

Naschrift maandag 19 december: Zie tevens onze bijdrage van heden op onze moedersite Cultuurtempel over Charles Dickens.

dinsdag 6 december 2011

Herdenking van de sterfdag van Anthony Trollope

Anthony Trollope. Foto
van Napoleon Sarony.
Op 7 december van het jaar 1882 is de in 1815 geboren Britse schrijver Anthony Trollope is overleden en daarom wordt hier en daar bij zijn leven en werk stilgestaan. De man was eerst in dienst van de Britse Posterijen en in die hoedanigheid mag hij worden gezien als de uitvinder van de eerste Royal Mail Letterbox: de brievenbus.
Toen Anthony Trollope in genoemd jaar overleed, had hij meer woorden in druk gerealiseerd dan welke andere Britse auteur dan ook. Na zijn eerste roman, The Warden, verschenen in 1855, heeft deze schrijver er nog ruim veertig gepubliceerd. Kort van stof was hij niet, en dat bleek mede in de omvang van sommige series. De Barsetshire Chronicles bestaan uit vijf romans, die samen meer dan vier duizend pagina's in kleine letters omvatten.
Brievenbus, zoals door
Trollope uitgevonden.
Foto van Kaihsu Tai.
Bijna alle romans van Anthony Trollope waren succesvol, en hebben dientengevolge de schrijver ook enig aards slijk opgeleverd. Het boek Can you forgive her? leverde de schrijver anderhalve eeuw geleden ruim drie en een half duizend pond op en zes andere brachten eveneens drieduizend pond in het laadje, zodat hij aan het eind van zijn leven alleen al met schrijven het, toen gigantische bedrag van een kleine negenenzestig duizend pond had opgebracht. Zijn autobiografie, door zijn zoon kort na het overlijden van de schrijver uitgegeven, zorgde voor een neerwaartse spiraal in de teruggang in de belangstelling en de waardering, die zich reeds kort na zijn overlijden had aangediend.  

maandag 5 december 2011

Vijf voordrachten uit werk Johann Peter Hebel (2)

Standbeeld van de dichter
in het Hebelpark in Lörrach,
van de hand van Wilhelm

Gerstel (1879-1963).
Op maandag 5 december begint, vanaf 22:05 uur, op de regionale Duitse radiozender NDR Kultur, de tweede helft van de tiendelige reeks verhalen van Johann Peter Hebel, die verleden maandag in het programma Am Abend vorgelesen is begonnen, en die deze week van maandag tot en met vrijdag 9 december zal worden voltooid.
De vijf verhalen uit Schatzkästlein des rheinischen Hausfreundes van deze week zijn:
Op maandag 5 december:
Einträglicher Rätselhandel

Op dinsdag 6 december:
Tod vor Schrecken

Op woensdag 7 december:
Die gute Mutter

Op donderdag 8 december:
Das heimliche Gericht

Op vrijdag 9 december:
Der betrogene Krämer

vrijdag 2 december 2011

Bij de dood van de Duitse schrijfster Christa Wolf

Christa Wolf, 2007.
Lezen en schrijven
Christa Wolf overleed op donderdag 1 december in Berlijn. Ze was op 18 maart 1929 geboren te Landsberg an der Warthe.

De titel van één van haar vele essays en opstellen luidt Lesen und Schreiben, het laatste is ─ als alles in het werkende deel van het leven van een auteur volgens de regelen der litteraire kunst verloopt ─ het best denkbare resultaat van het eerste, al zijn er nog steeds mensen die (veel) publiceren, maar heel weinig lezen, en anderen, die wel teksten bekijken, en soms zelfs proberen, de inhoud daarvan te begrijpen, maar die de kunst van het aren lezen achter de maaiers toch niet onder de knie krijgen, en het Prediker-Woord, dat veel leezen, vermoeijing des vleesches is.
Christa Wolf was in dat opzicht geheel anders; ze las zoveel ze maar kon. Evenals haar echtgenoot Gerhard ─ niet allen schrijver, maar eveneens uitgever ─ was ze een vooraanstaande, literaire protagonist in de voormalige DDR, waar ze in 1964 uit handen van Staatsratsvorsitzender Walter Ulbricht (1893-1973) de Nationalpreis in ontvangst mocht nemen.
Als intellectueel van formaat ─ wier boeken ook in het Westen, en vooral in de Bondsrepubliek, werden gepubliceerd ─ 
was ze uiteraard verdacht; derhalve werd ze geschaduwd door mensen van de Staatssicherheitsdienst, een soort communistische Gestapo.
Na de ineenstorting van de DDR schreef ze daarover het document Was bleibt. Dat blijft ook nu ze is overleden.
Toch werd ze zelf, niet al te lang daarna, beschuldigd van het informatie verstrekken aan diezelfde monsterlijke instantie, die het leven in de, zich als democratische republiek presenterende, staat intens heeft gedomineerd, met verstrekkende gevolgen, die nog wel twee generaties hun schaduw zal blijven werpen.

Christa Wolf kon en kan bogen op een omvangrijk oeuvre: romans en verhalen, en heel veel beschouwend en essayistisch proza. 

Haar Essays und Aufsätze, Reden und Gespräche 1959-1985 waarin we ook een ontmoeting met de Nederlandse schrijfster Aafke Steenhuis tegenkomen ─ zijn in twee delen bij Luchterhand (later in twee dtv-uitgaven) uitgekomen en bieden op zich reeds een staalkaart van haar kunnen.
Der geteilte Himmel [1] is één van de meest besproken en gekochte romans; waarvan we hopen dat er eveneens sprake is van een veel gelezen boek van deze auteur. De eerste titel, die we dikwijls tegenkomen, is Moskauer Novelle, welke een halve eeuw geleden is uitgekomen.  Het betekent, summa summarum, dat Christa Wolf een halve eeuwals schrijfster
 actief  is geweest. Ze is met talrijke literaire prijzen onderscheiden. Sommige van haar prozawerken zijn verfilmd, dan wel voor televisie bewerkt.
__________
[1] Vanaf medio december is Der geteilte Himmel weer als dtv-uitgave verkrijgbaar.

woensdag 30 november 2011

Jonathan Swift, auteur van Gullivers reizen, werd op 30 november in 1667, te Dublin geboren

Jonathan Swift, portret door
Charles Jenvas (gest. 1739).
De Ierse schrijver Jonathan Swift werd op 30 november in 1667 geboren in de Ierse hoofdstad Dublin. Hij overleed op 15 oktober in 1745, eveneens te Dublin. Swift werd wereldberoemd, en is dat tot op de huidige dag gebleven, met zijn 'roman' Gulliver's Travels, een boek dat in talrijke talen is overgezet en tot nu toe is blijven fascineren.
Sommige letterkundigen, zoals de Duitse schrijver Martin Walser (geboren 1927), rekenen dit werk tot de tien meest belangrijke boeken met verhalend proza uit de wereldliteratuur.

dinsdag 29 november 2011

Documentaire over Arnon Grunberg op Cultura 24

Arnon Grunberg.
Foto: oktober 2011.
Op woensdag 30 november vertoont de digitale Nederlandse televisiezender Cultura 24, tussen 20:00 uur en 21:00 uur een aflevering van Het uur van de wolf, waarin de Nederlandse schrijver Arnon Grunberg protagonist is. Zijn officiële, complete, naam luidt Arnon Yasya Yves Grunberg; hij werd op 22 februari 1971 te Amsterdam geboren. Op de voorpagina van de Volkskrant verschijnt zijn dagelijkse column, die in ieder geval aanzei tot nadenken. In de VPRO-Gids publiceert hij wekelijks een column met de naam Yasha, en verder schrijft hij als Marek van der Jagt.
David Kleywegt was als genodigde aanwezig op een feest dat in Argentinië werd gegeven ter gelegenheid van de veertigste verjaardag van Arnon Grunberg. Kleywegt nam bij die gelegenheid het besluit om dat verjaardagsfeest als uitgangspunt te nemen voor een documentaire, waarin hij een poging doet om te onderzoeken in welke mate en op welke wijze het schrijven en het gewoon-menselijke leven van Arnon Grunberg zijn verweven.

Voor eventuele herhalingen van deze film, overdag en tijdens de nachtelijke uren, zij hier verwezen naar de programmagegevens op de website van Cultura 24.

maandag 28 november 2011

Vijf voordrachten uit werk Johann Peter Hebel (1)

In het, op deze site veelvuldig aan de orde gekomen, programma Am Abend vorgelesen van de regionale Duitse radiozender NDR Kultur worden de komende twee weken ─ in beide gevallen, zoals gebruikelijk, van maandag tot en met vrijdag, steeds tussen 22:05 uur en 22:35 uur ─ in totaal tien voordrachten gehouden door acteur Manfred Schradi (1921-1996), uit de verhalen van de Duitse schrijver Johann Peter Hebel (1760-1826). De data met betrekking tot het leven van de voorlezer geven reeds aan dat het hier gaat om oudere opnamen, maar wie het werk van Hebel een beetje kent, zal dat geen enkel bezwaar vinden.
De verhalen in kwestie ─ vijf deze week, en evenzovele in de week die daarop aansluit ─ zijn alle afkomstig uit Schatzkästlein des rheinischen Hausfreundes, uitgegeven door Cotta te Stuttgart in 1811.

Deze week zijn dat Drei Wünsche op maandag 28 november; Kannitverstan op dinsdag 29 november, op woensdag de 30ste november gevolgd door Merkwürdiges Schicksal eines jungen Engländers. Op donderdag 1 december wordt de reeks voortgezet met Unverhofftes Wiedersehen, waarna op vrijdag, de tweede dag van de laatste maand van het jaar 2012, het verhaal Hilfe in der Not deze eerste helft van de reeks afgesloten.
Uit het oeuvre van Hebel staan vanaf maandag 28 november vier onderdelen uit zijn (in totaal negentien) Mancherlei Gute Lehren. Die kunt u raadplegen door hier te klikken.
__________

Afbeelding: Johann Peter Hebel; pastel uit 1795 van Philipp Jakob Becker (1763-1829).

zondag 27 november 2011

Guido Gezelle is op 27 november 1899 overleden


In het voorlaatste jaar van de negentiende eeuw ─ en wel op 27 november 1899 ─ is de Vlaamse dichter Guido Pieter Théodore Joseph Gezelle te Brugge overleden. Hij was op 1 mei 1830 in diezelfde Belgische stad geboren, waar nu een plein naar hem is genoemd met daarop een standbeeld van deze zeer vruchtbare poëet. In de tijd dat ik van de (toen nog) lagere school overstapte naar het middelbaar onderwijs, bleek de eerste bijdrage in de bloemlezing die we in de eerste lyceum-klas gebruikten [1] De ballade van Boerke Naas te zijn. Daar bestond toen minder weerstand tegen dan in die dagen gebruikelijk was tegen de verplichte literatuur. Dat kwam voornamelijk door het humoristische element.
De positieve keerzijde daarvan was dat je, desgewenst, meteen een ruimere woordenschat kreeg, doordat menig begrip voor ons noorderlingen niet bepaald alledaags was: leeuwenhert, zevenschot, alzo, bacht, tronk enz.
Gezelle zal ongetwijfeld levendiger zijn gebleven in Vlaanderen dan dit in de Noordelijke Nederlanden het geval is.
Zie tevens het artikel van heden op onze zustersite Tempel van het fin de siècle. 
Eveneens verwijzen we hier naar een reeks spreuken van Gezelle in onze bijdrage van vandaag op onze zustersite Tempel der Wijze Woorden. En op onze zustersite Tempel der Dichtkunst hebben we vandaag drie van Gezelles Kleengedichtjes opgenomen.

[1] W.L.M.E. van Leeuwen en F.G.A. Stemvers: Verhalen en Liederen I. Groningen, J.B. Wolters.
__________
Afbeeldingen:
1. De Vlaamse dichter Guido Gezelle. Portret naar een oude fotografie.

2. Boerke Naas, naar de gelijknamige ballade van Guido Gezelle. Portret door Pieter Dierckcx (1871-1950).

donderdag 24 november 2011

BBC Radio 3: 'The verb' over het woord sparkling

John Keats, portret door
William Hilton (1786-1839).
Hangt in de National Portrait
Gallery te London.
De aflevering van 'The verb', het literatuurprogramma van de Britse cultuurzender BBC Radio 3, dat op vrijdag 25 november kan worden beluisterd tussen 23:00 uur en 23:45 uur, heeft een speciaal thema ─ al zou je tevens kunnen zeggen dat het een speciale aflevering is over ─ het woord sparkling.
Daarin komt tekstmateriaal voor van William Shakespeare (1564-1616) en van John Keats (1795-1821) uit de tijd der Engelse klassieke dichters, aangevuld met nieuw werk van Jo Shapcott (*1953), een veelvuldig gelauwerde dichteres, en tevens van Val McDermid (*1955); laatstgenoemde geldt als bestselling, award winning crime writer.

dinsdag 22 november 2011

Vandaag in 1916 stierf de schrijver Jack London

Jack London in 1903.
Op deze dag, 22 november, in het jaar 1916 overleed in het Californische Glen Ellen de schrijver Jack London, een pseudoniem van John Griffith die op 12 januari in 1876 was geboren. Een doorzetter, die leefde en leed in uitersten. Hij heeft tal van slecht betaalde baantjes vervuld, maar heeft aan de andere kant met zijn werk als journalist en auteur ─ die een tijdlang over de hele wereld intensief werd gelezen ─ ook heel veel geld verdiend. Ook vandaag de dag worden diverse van zijn boeken nog weer herdrukt, vooral als er weer een verhaal van Jack London is verfilmd.
Over deze bijzondere man is op deze site een lang artikel te vinden, dat door Belgische dagbladen werd aanbevolen vanwege de omvangrijke, veelzijdige inhoud. Die bijdrage is op 9 april 2008 verschenen onder de titel Jack London ─ Een heel vat vol tegenstrijdigheden.

maandag 21 november 2011

NDR ─ Kulturforum: Ingolstadt liegt in Amerika

Marieluise Fleißer
De regionale Duitse radiozender NDR Kultur presenteert op dinsdag 22 november, in de nieuwste aflevering van het programma Kulturforum ─ die zal worden uitgezonden tussen 20:05 uur en 21:00 uur onder de titel Ingolstadt liegt in Amerika.
Daarin wordt een portret geschetst vand e Duitse schrijfster Marieluise Fleißer (1901-1974), die haar grootste bekendheid te danken heeft aan haar Dramen, en vooral twee toneelstukken, te weten Fegefeuer in Ingolstadt (uit 1926) en Pioniere in Ingolstadt waarvan de eerste versie stamt uit 1928.

Hulp van Brecht
Boze tongen ─ onder dewelke zich die van de Duitse literatuurpaus in ruste, Marcel Reich-Ranicki (*1920) bevindt ─ beweren dat Marieluise Fleißer die stukken alleen maar zo adequaat heeft kunnen produceren doordat ze in die jaren als geliefde van één der grootste dramaturgen (uit de eerste helft) van de twintigste eeuw, Bertolt Brecht (1898-1956) fungeerde en van hem de juiste tips heeft gekregen.


Driedelige editie

In 1972 is er een driedelige editie met Gesammelte Werke ─ samen zo'n 1.150 pagina's ─ bij Suhrkamp in Franlfurt am Main verschenen. Het eerste deel bevat de Dramen; in het tweede deel zijn een roman, verhalend proza en essays opgenomen; het derde deel biedt de Gesammelte Erzählungen.

zaterdag 19 november 2011

NDR Kultur herdenkt Kleist in Sonntagsstudio

Twee eeuwen geleden
Op 21 november is het tweehonderd jaar geleden dat de in 1777 [1] geboren Duitse schrijver Heinrich von Kleist een einde aan zijn leven maakte. Hij wilde dat niet alleen doen en had in de loop van zijn laatste periode al diverse anderen gevraagd of ze hem daarin wilden vergezellen, doch de meesten waren van mening dat er wel een (paar) steekje(s) loszaten bij deze Heinrich. 

Uiteindelijk is het hem gelukt een medestander te vinden in de persoon van Henriette Vogel (*9 mei 1780) die aan kanker leed. Ze spraken af voor 21 november van 1811 in een herberg te Potsdam, waarna ze samen de hand aan zichzelf geslagen hebben.


Graf van Heinrich von Kleist en Henriette Vogel.
Foto: 15 maart 
2005, genomen door Doris Antony.

Sonntagsstudio

In het programma Sonntagsstudio van de regionale Duitse radiozender NDR Kultur, uit te zenden tussen 20:05 uur en 22:00 uur, wordt een spuertocht gerealiseerd door het leven en het oeuvre van (Bernd) Heinrich (Wilhelm) von Kleist. Dat gebeurt aan de hand van gedichten en brieven van de man zelf, maar ook op basis van minder bekend geworden prozateksten en tevens met behulp van uitspraken die tijdgenoten
 hebben gedaan over deze geniale man der Duitse letteren.
Op zijn tweehonderdste sterfdag begint op dezelfde radiozender de vijfdelige reeks voorlezingen uit Kleists verhaal Die Marquise von O... Edith Clever leest. Dat gebeurt in het op deze site veelvuldig aan de orde gekomen programma Am Abend vorgelesen.

____________
[1] Hoewel de officiële gegevens vermelden dat Heinrich von Kleist op 10 oktober van genoemd jaar het levenslicht zag, beweerde hij zelf dat het op 18 oktober is geweest.

donderdag 17 november 2011

Joost van den Vondel: werd 17 november geboren

Het is inmiddels even geleden ─ 't was in het jaar 1587 ─ dat één der grootste Nederlandse dichters, genaamd Joost van den Vondel, te Keulen werd geboren. De man, die eveneens middenstander was, is op 5 februari 1679 overleden. Hij heeft een enorm oeuvre nagelaten, waarvan Gysbrecht van Aemstel ongetwijfeld nog steeds de grootste bekendheid geniet, al zal dat meer en meer slechts qua titel zijn en niet qua inhoud.
In mijn gymnasiumtijd heb ik, voor het vak Nederlands, de Rey van Clarissen ─ "O Kerstnacht schoner dan de dagen...." ─ daaruit voorgedragen, doch ook toen ─ en dat is inmiddels prehistorie want een halve eeuw geleden ─ werd er tegen dergelijke literaire uitingen voornamelijk aangekeken als een middel om schoolkinderen onnodig te belasten met zinloze zaken, zoals bijna allen, die ik me uit die jaren herinner, dat ook vonden van het meesterwerk uit de negentiende eeuwse Nederlandse letteren: Camera obscura uit 1839 van Hildebrand (Nicolaas Beets: 1814-1903).

Toch is er in de tweede helft van de twintigste eeuw nog flink wat over Vondel gepubliceerd, onder meer in reeksen die (mede) ten behoeve van het onderwijs in de Nederlandse letteren werden gepubliceerd, zoals Literaire verkenningen, een serie van uitgever A.W. Sijthoff te Leiden.
In 1970 is in die reeks uitgekomen, geschreven door Cath. Ypes, Met Vondel van de Rode Zee naar de Chinese Muur ─ Reien uit zijn toneelwerk. Een jaar eerder was in dezelfde serie een deel, geschreven door L. Rens, verschenen met de titel O zoete vrijheid! ─ Vondel als strijder voor vrijheid en vrede.
Prof. B.H. Molkenboer zag in Vondel een man met een christelijke boodschap, getuige zijn bijdrage in een reeks getuigen van Christus. Deze geleerde uit de orde der Dominicanen had reeds in 1913 bij Paul Brand een bundel Vondelschetsen in het licht gegeven: uitgekomen in de Witte Bibliotheek.
Vondels Spelen zijn onder meer in de Nederlandsche Bibliotheek van de Maatschappij voor Goede en Goekope Lectuur te Amsterdam uitgegeven, aangevuld met een bundel Kultuurbeschouwende inleiding tot Vondels spelen. De belangrijkste van diens spelen zijn eveneens in een tweedelige Elsevier-reeks uitgekomen, onder meer met een donkerbruine leren rug.
Naar aanleiding van de driehonderste sterdag van Vondel in 1979 hebben de uitgevers Martinus Nijhoff, Tjeenk Willink en Noorduijn een bundel artikelen uitgegeven onder de titel Visies op VONDEL na 300 jaar Twee decennia later kocht ik dat fraai staaltje uitgeefkunst in een de tand des tijds trotserende paperback voor een rijksdaalder bij de bekendste dumpboekwinkel van de Nederlanden.  

dinsdag 15 november 2011

Geboortedag Gerhart Hauptmann vandaag herdacht

De Duitse auteur en
winnaar van de Nobelprijs
Letteren (1912). Foto uit
1914 van Nicola Perscheid.
In 1912 werd de Nobelprijs voor de Letteren toegekend aan de Duitse auteur van vooral toneelstukken met een sterk sociaal engagement: Gerhart Hauptmann, die toen vijftig jaar oud was; hij overleed in 1946. Op dat moment zal niemand er aan hebben gedacht dat deze zelfde man zich zou encanailleren met de partij van Adolf Hitler en zich zelfs zo ver zou verlagen dat hij in het openbaar de Hitlergroet bracht.
Filosoof Ludwig Marcuse (1894-1971), een gemoedelijk man en iemand die wist dat in het leven niet alles kon lopen zoals men zich dat had voorgesteld, of had gehoopt, heeft in een van zijn essays laten weten dat hij geen respect meer voor deze grootmeester uit een belangrijke periode der Duitse literatuur van, vooral, de eerste helft van de twintigste eeuw, juist vanwege zijn engagement voor de kongsi van de Grootste Misdadigers uit de Duitse geschiedenis, en dat kan men begrijpen.

maandag 14 november 2011

Reportage over toneelschrijver Alan Ayckbourn

De Britse televisiezender BBC One presenteert op dinsdag 15 november een reportage over de Britse auteur, van voornamelijk blijspelen: Alan Ayckbourn ─ Greetings from Scarborough luidt de titel. Hij werd in 1939 geboren.
In ons land is deze schrijver bekend geworden door zijn komedie Slippers, populair geworden bij het Nederlandse theaterpubliek, voornamelijk door het optreden van Mary Dresselhuys (1907-2004), die tot op zeer hoge leeftijd 0p de planken heeft gestaan.

In de reportage, die zal worden gepresenteerd door Alan Yentob, en die zal worden uitgezonden tussen 23:35 uur op genoemde datum en 00:45 uur in de nacht op woensdag 16 november, wordt onder meer gezocht naar een antwoord op de vraag waardoor die enorme populariteit is ontstaan. 
Hoe komt het dat deze auteur volgens heel velen de beste toneelschrijver van deze tijd is?
Elk nieuw stuk gaat steevast in première in het Stephen Joseph Theatre in Scarborough.
Een herhaling zal worden uitgezonden op in de nacht van zondag 18 op maandag 19 december, tussen 00
:00 uur en 01:05 uur onze tijd, in het BBC Four/programma Imagine . . .
__________
Afbeeldingen
1. Auteur Alan Ayckbourn. Foto overgenomen van diens website.
2. Het Stephen Joseph Theatre in Scarborough.