Ulrich Noethen leest uit Tolstojs Krieg und Frieden

Geduld vereist
Dat Ljev Nikolajevitsj Tolstoj (1828-1910) een man van de lange adem was, bewijst de omvang van zijn naast Anna Karenina meest bekende roman: Oorlog en vrede, in het Duits Krieg und Frieden, verschenen in de jaren 1868/69. Het omvangrijke epos is niet alleen een roman over de Russische maatschappij in de negentiende eeuw, maar tevens is het een historische roman, onder meer over de oorlog tussen Frankrijk en Rusland in de periode 1805-1814. Voorts bevat het boek als rode draad een liefdesgeschiedenis. Het boek is diverse keren verfilmd, in 1956 door de Hollywood-regisseur King Vidor (1894-1982) [1], met Audrey Hepburn en Yul Brunner in hoofdrollen, alsook, in 1968, door de Rus Sergej Bondartsjoek (1920-1994) [2] en goed twee jaar geleden nogmaals als internationale coproductie, hetgeen altijd opnieuw een geheel of gedeeltelijke nasynchronisatie met zich meebrengt.

Marathon voorlezen
Dat is vanzelfsprekend niet het geval als de Duitse acteur Ulrich Noethen (geb. 1959), voorleest uit dit in de laatst verschenen Duitse editie — in de vertaling van Werner Bergengruen (1892-1964), een paperback-editie uit 207 met een omvang van bijna 1.600 bladzijden, ondanks de kleine letter. Voorlopig zal deze man met zijn prettige stem elke werkdag, met uitzondering van een bijzondere dag, zoals Goede Vrijdag, gedurende ruim een half uur — steeds tussen 22:00 uur en 22:35 uur — u deelgenoot maken van het geringe wel en het omvangrijke wee dat moedertje Rusland in de periode in kwestie heeft getroffen.
Voor degenen die het fenomeen radio niet mijden en daarnaast van een aangename stem houden en van de Russische letteren, met name (de) boeken van Ljev Tolstoj, zal het een prachtige afleiding zijn, die niet te lang duurt. In de tijd van de radio-hoorspelen werd er in de meeste gevallen slechts één maal per week een episode uitgezonden, maar die duurde in vele gevallen dan weer iets langer dan de 35 minuten die de bijdrage vanUlrich Noethen, met alle parafernalia, vergt.
____________
[1] Het gaat daarbij om de eerste Engelse versie, die een Amerikaans-Italiaanse coproductie werd, waaraan twee vermaarde producenten bijdroegen: Dino de Laurentiis (geb. 1919) en Carlo Ponti (1912-2007).

[2] Tijdens mijn studie Russisch vertelde de lectrix dat zij zelf in Rusland had gestudeerd en daar het grote voorrecht had gehad een deel van de opnamen van Bondartsjoeks verfilming mee te beleven. "Ik heb gezien hoe sneeuw wordt gemaakt."
____________
Afbeeldingen
1. Voorzijde paperback-editie van de Duitse vertaling van Oorlog en vrede door Werner Bergengruen.
2. De Duitse acteur Ulrich Noethen.

Literaire spookavond op radiozender NDR Kultur

Enge toestanden zoals geesten en alle daaraan uitgaande dreigingen vormen het thema in de aflevering van het radioprogramma Sonntagsstudio dat op 28 maart — tussen 20:00 uur en 22:00 uur — zal worden voorgesteld door de Duitse regionale radiozender, deze keer onder het motto Die Toten reiten schnell — eine literarische Geisternacht. 
Dat wordt derhalve wel wat griezelen als u gaat luisteren naar de teksten van Duitse, Franse en Engelstalige auteurs, naar die van een Rus en van een schrijver uit Latijns-Amerika. Voor een deel gaat het daarbij om heren — want dames komen er deze keer niet aan te pas — die naam gemaakt met verhalen over engs of bovenzinnelijks dan wel uitzonderlijks voor zover we dat zouden willen meten met de maten van alledag. 

Aan bod komen de Ierse auteurs Sheridan Le Fanu (1814-1873) en Bram Stoker (1847-1912), van wie laatstgenoemde vrijwel uitsluitend in de wereld van het griezelverhaal is blijven bestaan door zijn nogal dubieuze boek Dracula uit 1897.
Van de beide Franse klassieken, Théophile Gautier (1811-1872) en Guy de Maupassant (1850-1893) verwacht je in eerste instantie nu niet verhalen om bij te griezelen, en dat geldt evenzeer voor hun Russische collega Ivan Toegenjev (1818-1883). De naam van één van de top-klassiekers van de Duitse belletrie, Heinrich Heine (1797-1856) leidt ons ook niet heel direct naar dat genre. Ernst Theodor Amadeus Hoffmann (1776-1822) daarentegen heft zich zo veelzijdig geprofileerd dat het in zijn geval niet zal verbazen. En als de naam van de veelzijdig experimenterende Argentijn Julio Cortázar valt, weet je dat je in principe alle kanten opgestuurd kunt worden.
____________
Afbeeldingen
1. De Ierse schrijver van gothic stories en mystery novels: Sheridan Le Fanu.
2. De Argentijnse auteur van uiteenlopende werken: Julio Cortázar.

Erlebtes: Twee avonden Joseph von Eichendorff

In het literaire avondprogramma Am Abend vorgelesen dat gewoonlijk elke werkdag door de Duitse regionale radiozender NDR Kultur wordt verzorgd, zijn de komende twee afleveringen gewijd aan Joseph von Eichendorff (1788-1857), en specifiek aan diens autobiografische teksten. Onder de titel Erlebtes leest Achim Gertz op donderdag 18 en vrijdag 19 maart — beide keren op de gebruikelijke tijd, tussen 22:00 uur en 22:35 uur — voor.

Biografische film over Brigitte Reimann via ARD

Hunger auf Leben
In de nacht van zondag 7 op maandag 8 maart — tussen 00:15 uur en 01:45 uur — herhaalt het eerste publieke Duitse televisienet ARD/Das Erste een speelfilm uit 2005, getiteld Hunger auf Leben, geregisseerd door Markus Imboden. Het gaat daarbij om een zogeheten biopic. Centraal daarin staat het leven van de Oost-Duitse schrijfster Brigitte Reimann (*1831), wier bekendste boek Ankunft im Alltag uit 1961 stamt. De thematiek daaruit vinden we terug in de speelfilm. De leider van een zogeheten Arbeiterbrigade in de Deutsche Demokratische Republik, bejegent zijn medewerkers anders dan met de zo dikwijls voorkomende afstand: met humor en tact slaagt hij erin die mensen de socialistische idealen bij te brengen.

Worstelen met de maatschappij
Brigitte Reimann was enige tijd werkzaam in de Schwarze Pumpe, een bruinkoolmijn, waar ze consequent heeft geprobeerd haar collega's te interesseren voor het schrijverschap. Wellicht mede dank zij het feit dat deze werkplek niet in eerste instantie de verwachte omgeving was, vertoonde zij een gedrag dat geheel tegen het gebruikelijke — en het door 'die da oben' gewenste en geëiste gedrag — van de doorsnee DDR-burger in, en hield ze er in privé-opzicht een nogal tumultueze levenswandel op na, en dat stond in schril contrast met de door haar zo nadrukkelijk gepropageerde, socialistische overtuiging. 
Wel liet ze daarmee zien dat ze, zoals zo vele vrouwen van haar generatie — zij het op en veel extravertere, en daardoor opzichtigere, manier dan de vrouwen om haar heen — worstelde met de 'maatschappij' voor het verkrijgen van innerlijke en uiterlijke zelfstandigheid.
In 1973 is Brigitte Reimann op 20 februari in Oost-Berlijn overleden als gevolg van voortwoekerende kanker. Ze was op 21 juli 1931 in Burg geboren als dochter van een journalist.

Veelzijdigheid
Een jaar na het overlijdenvan Brigitte Reimann verscheen de onvoltooide roman Franziska Linkerhand, waarvan het startpunt in 1963 ligt.
"Heute habe ich das Buch »Franziska« begonnen", schreef ze in haar dagboe op 23 november van dat jaar. Vier dagen later vervolgde ze: "Ich habe die beiden ersten Seiten weggeworfen und noch einmal angefangen.  Was mir vorschwebte — diese Zola-Sprache — gelingt mir nicht, wahrscheinlich liegt's am Stoff." 
Degenen die de film hebben gezien, beseffen over welke veelzijdigheid deze schrijfster reeds als jonge vrouw de beschikking had. Het valt dan ook te hopen dat er nog (weer) mensen zullen zijn die zich voor haar en haar lteraire productie zullen interesseren.
En ook al zijn de hier afgebeelde boeken in die vorm uitverkocht, antiquarisch zijn ze hier en daar, af en toe, nog wel te vinden.