Christa Wolf leest voor in NDR's Sonntagsstudio

Op zondag 27 juni presenteert de Duitse regionale radiozender NDR Kultur weer een aflevering van het programma Sonntagsstudio. Zoals gebruikelijk wordt dit onderdeel van de avond op die zender voorgesteld tussen 20:00 uur en 21:30 uur. Protagonist deze zondag is de schrijfster Christa Wolf, die zal voorlezen uit haar boek Stadt der Engel oder The Overcoat of Dr. Freud.

Koopmansdochter Christa Wolf werd in 1929 te Kandsberg geboren; in Leipzig en Jena heeft ze Germanistik gestudeerd. Nadien was ze als redactrice, lectrix en critica werkzaam. Ze leeft in Berlijn: in de tijd van de DDR was dat Oost-Berlijn, nu is het opnieuw de hoofdstad van het zogenoemde herenigde Duitsland.
Christa Wolff heeft, al dan niet samen met haar echtgenoot Gerhard Wolf, een tamelijk omvangrijk oeuvre gecreëerd dat bestaat uit romans en verhalen, essays, beschouwingen en kritisch proza. Deze auteur is in de loop van haar carrière onderscheiden met tal van nationale en internationale prijzen. Ze kwam in opspraak door een volstrekt verdrongen periode in haar bestaan ten tijde van de DDR, waarin ze als Informele Medewerk(st)er voor de intens gehate Stasi (Ministerie voor Staatssicherheit) heeft gefunctioneerd.
Van haar schrijven ten tijde van de DDR getuigen onder meer bijdragen in de bundel Im Dialog, verschenen bij dtv (Deutscher Taschenbuch Verlag) in de Sammlung Luchterhand; de naam van die uitgeverij waari de meeste boeken van Christa Wolff in West-Duitsland zijn verschenen.
__________
Afbeelding: Voorplat van de dtv (Sammlung Luchterhand)-uitgave Im Dialog (1994). (De foto op het voorplat van dat boek is van Franziska Messner-Rast.)

Twee Duitse schrijvers in NDR's Sonntagsstudio

Discussie Günter Grass — Hermann Kant
In het programma Sonntagsstudio van de regionale Duitse radiozender NDR Kultur zal tijdens de komende aflevering van zondag 20 juni de Duitse Nobelprijswinnaar Literatuur (1999) Günter Grass — geboren 1927 in de Poolse stad Gdansk — centraal staan. 
In dat programma zal Grass in discussie gaan met zijn collega Hermann Kant die in 1926 te Hamburg werd geboren, die tijdens het DDR-regime geruime tijd voorzitter is geweest van het Schriftstellerverband in dat deel van Duitsland. Deze aflevering van Sonntagsstudio duurt van 20:00 uur tot 22:00 uur.

Schrijven na Auschwitz
Hoewel ook Günter Grass een lijk in de kast bleek te hebben waar dat het eigen functioneren in de nadagen van het Derde Rijk betrof, en dit deel van zijn persoonlijke geschiedenis lang heeft verzwegen, heeft hij zich langdurig en veelvuldig geprofileerd als criticus van de Deutsche Ungeist welke zich helaas niet heeft beperkt tot de Hitlertijd, maar zich tot op de huidige dag heeft gehandhaafd, vooral in kringen van politici die niets van het verleden hebben geleerd en de meest kwalijke aspecten van de mofse mentaliteit opnieuw wensen in te voeren, en vanzelfsprekend in de ergst denkbare uitvergroting van die in de dagen van weleer.

Op 13 februari 1990 heeft Günter Grass een reden gehouden aan de Johann Wolfgang Goethe-Universität te Frankfurt am Main, onder de titel Schreiben nach Auschwitz. Die rede werd gehouden in het kader van de als Stiftungsdozentur Poetik bekend geworden 'institutie' van -genoemde hogeschool. Deze Frankfurter Poetik-Vorlesung is in boekvorm verschenen in juni van datzelfde jaar. De conclusie van die rede was geheel juist, is dat tot op heden gebleven en zal dat nog generaties lang, niet alleen in het Duitse taalgebied, als een loden last op de schouders van niet alleen letterkunde scheppenden drukken.

Verlies
Bijna drie jaar na bovengenoemde rede heeft Günter Grass in de Münchner Kammerspiele een andere gedenkwaardige toespraak gehouden in de reeks Reden über Deutschland, welke onder de titel Rede vom Verlust — Über den Niedergang der politischen Kultur im geeinten Deutschland eveneens in boekvorm is uitgekomen. 
Daarin uit de schrijver zijn verbijstering over de opnieuw toenemende haat jegens het 'vreemde', in de vorm van als zodanig gevoelde vreemden die buitenlanders waren. Van zo openlijke islamhaat als in ons eigen, overal ter wereld geruime tijd als tolerant geldend, land was zelfs in de nadagen van Mofrika geen sprake, al was die in de direct onder de oppervlakte bestaande laag wel degelijk aanwezig.
____________
Afbeeldingen
1. De Duitse schrijver Hermann Kant.
2. Voorzijde van de boekuitgave van de Frankfurter Poetik-Vorlesung 1990 door Günter Grass.
3. Voorkant van de boekuitgave van Rede vom Verlust door Günter Grass, 1992.

Wie is er heden nog bang voor Franz Kafka?

Hoe dikwijls zeggen bepaalde literatuurliefhebbers niet dat ze graag meer van Franz Kafka zouden willen lezen als het niet zo moeilijk was de man te volgen, zijn teksten inhoudelijk te begrijpen. Op de achterzijde van de hierbij afgebeelde bundel met Kafka-teksten begint de zin achterop met de volgende, zeer verstandige woorden: "Muß man Kafka verstehen, um ihn zu lieben? Man muß nicht, aber es hilft."

In aansluiting op het artikel over onder meer de radio-opera Ein Landarzt van Hans Werner Henze, op basis van bijna letterlijk het gelijknamige verhaal van Kafka, gaan we even verder in op dat boek: niet alleen omdat daarin de belangrijkste verhalen van deze buitengewone schrijver (1883-1924) zijn verenigd, maar vooral omdat daarin elk verhaal wordt voorafgegaan door inleidende teksten, welke niet alleen het lezen van de verhalen in kwestie vereenvoudigen, maar deze tegelijkertijd plaatsen in het kader van de levensloop en de ontwikkeling van de persoonlijkheid in casu. Niet alleen heeft de bundel een titel meegekregen die meer niveaus vertegenwoordigt — Einfach Kafka.
Het boek is voorzien van een tijdtafel van vijf bladzijden; zo'n onderdeel vormt weliswaar in alle omstandigheden een informatief aspect van het geheel, maar juist in het bedoelde kader heeft zo'n overzicht meer dan alleen een technisch toegevoegde waarde.

Wie helemaal door Kafka wordt gegrepen, heeft ook de mogelijkheid om voor relatief weinig geld het complete werk van deze schrijver in één grote dundruk-paperback te verwerven. En wie zodanig door het verhalend proza van deze auteur in de ban zijn geraakt dat ze daaruit concluderen met een zeer fascinerende persoonlijkheid te maken te hebben, bestaat de mogelijkheid om uit de veelheid van literatuur over deze mens en kunstenaar enkele markante biografische werken te kiezen, welke op alle fronten meer informatie — en daardoor meer inzicht — te verschaffen.
__________
Einfach Kafka, herausgegeben von Peter Höfle. 350 pag., paperback st 3972, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main, 2008. ISBN 978-3-518-45972-0. (BRD-prijs € 7,00.)
Franz Kafka: Sämtliche Werke. Mit einem Vorwort von Peter Höfle. 1463 pagina's dundruk, grote paperback, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main, 2008. ISBN 978-3-15-42001-0. (BRD-prijs € 25,00.)

Oliver Jahraus: Kafka — Leben, Schreiben, Machtapparate. Mit 24 Abbildungen, gebunden mit Umschlag. Philipp Reclam jun., Stuttgart, 2006. ISBN 978-3-15-0106161-7. (BRD-prijs € 18,00.)

Andreas B. Kilcher: Franz Kafka — Leben, Werk, Wirkung. 160 pagina's, geïllustreerd. Suhrkamp Basisbio, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main, 2008. ISBN 978-3-518-18223-4. (BRD-prijs € 7,90.) 
____________
Afbeeldingen
1. Voorzijde van de paperback met Kafka-verhalen.
2. Voorplat van Kafka compleet in de Suhrkamp-editie in één band.
3. Voorkant van het stofomslag van de Kafka-bio van Oliver Jahraus.

J. Bernlef in VPRO's Boeken met Wim Brands

In het VPRO-programma Boeken met Wim Brands dat gewoonlijk iedere zondagochtend via Nederland 1 wordt uitgezonden, was op zondag 6 juni de Nederlander J. Bernlef (pseudoniem voor Hendrik Jan Marsman, geboren (1937) aan de beurt. De aanleiding voor dat onderhoud was tweeledig: ten eerste stond Bernlef aan de vooravond van de thans vijftigste druk van zijn boek Hersenschimmen uit 1984, dat direct na publicatie niet veel belangstelling wist te genereren, totdat deskundigen, zoals hersenspecialisten ontdekten hoezeer het in dat boek beschrevene met de werkelijkheid overeen bleek te komen. Inmiddels geldt het boek als een klassieker en is het in diverse vertalingen uitgekomen, en enkele jaren geleden ook omgewerkt tot theaterstuk, nadat het ruim twee decennia geleden reeds werd verfilmd. De tweede aanleiding was het feit dat in de afgelopen week eveneens nieuwe verhalen van Bernlef werden verwacht.
Vijftig jaar geleden verscheen Bernlefs eerste bundel verhalen, Stenen spoelen; in 1982 is een uit vijf bundels door de auteur zelfs samengestelde selectie in één band uitgekomen onder de titel Regen, in de toenmalige reeks gebonden boeken QED van uitgeverij Querido. In de halve eeuw van zijn schrijverscarrière heeft Bernlef een meer dan vowaardig oeuvre gerealiseerd in de genres proza (kort en middellang), poëzie en kritiek.
De aflevering van Boeken, welke jongstleden zondag werd uitgezonden, zal worden herhaald op zaterdag 12 juni,  s ochtends vanaf 09:50 uuro op Nederland 1.

Willem Elsschot in België met expositie geëerd

Tentoonstelling in Antwerpen
Vrijdag 4 juni moeten de liefhebbers van Willem Elsschot (1892-1960) [1] — en of dat nou is vanwege diens geniale letteren of omdat men diens leven zo fascinerend vindt, maakt niet uit, want hij is en blijft een uitermate boeiende figuur, voor de ene categorie doordat men hem nog hoger aanslaat dan de Grote Vier [2] van de Nederlandstalige letteren, voor de andere groepering vanwege zijn persoonlijkheid en literaire inventiviteit — beslist luisteren naar Neerlands Radio 5 waar het programma OBA live van de Humanistische Omroep zal worden uitgezonden van 19:02 uur tot21:02 uur.

OBA live wordt aangekondigd als geëngageerde talkshow over kunst, cultuur, en maatschappij, gepresenteerd door Theodor Holman. In die twee uur worden drie thema's behandeld, en het eerste daarvan is een gesprek met Wieneke 't Hoen, conservatrice van de expositie Dicht bij Elsschot, die tussen 30 mei en het einde van dit jaar wordt gehouden in de geboortestad van Willem Elsschot: Antwerpen.
Wieneke 't Hoen schreef het boek, behorende bij deze expositie ter gelegenheid van de vijftigste sterfdag van de auteur. Daarin is tot dusverre ongepubliceerd materiaal opgenomen.
Meer info is te vinden op: www.destadvanelsschot.be
__________
[1] Willem Elsschot is een pseudoniem van Alphonsus Josephus de Ridder.
[2] De grote Vier der Nederlandstalige letteren zijn in veler optiek: Simon Vestdijk (1898-1971), Gerard Reve (1923-2006), Hugo Claus (1929-2008) en Harry Mulisch (geboren 1927).
Begrijpelijkerwijs is er een groepering, die schrijvers als Elsschot en Jan Hendrik Frederik Grönloh (Nescio 1882-1961)  nog hoger waarderen dan de Grote Vier.