Gustave Flauberts Madame Bovary in Normandië

Herhaling van drie decennia geleden
In de nacht van maandag op dinsdag, tussen 02:15 uur en 03:00 uur, herhaalt het Zweite Deutsche Fernsehen een reeds oude reportage over — in ieder geval volgens de opvatting van de Duitse schrijver Martin Walser en, vast niet in de laatste plaats, eveneens naar de mening van onze eigen Nederlandse auteur Gerrit Komrij — één van de tien meest belangrijke romans uit de gehele wereldliteratuur met als titel Madame Bovary — Moeurs de province, stammend uit de pen van Gustave Flaubert (1821-1880), voor het eerst uitgekomen in 1857. De titel van de ZDF-uitzending luidt: Vor 30 Jahren: Madame Bovary in der Normandie. Het betreft hier een drie decennia eerder uitgezonden reportage over de zoektocht naar die plaatsen in Normandië waar het verhaal in kwestie zich heeft afgespeeld.

Bijzonder boek
Deze roman heeft overigens voor heel wat opschudding gezorgd, aan het eind van de jaren vijftig in de negentiende eeuw. Zonder daar gedetailleerd op in te gaan, zij verwezen naar de hierbij afgebeelde titelpagina van de Édition définitive — in dit geval uit 1906 — pak weg een halve eeuw nadat het boek voor het eerst was verschenen — waarin na de roman tevens zijn opgenomen: Requisitoire, Plaidoirie et jugement DU PROCÈS INTENTÉ À L'AUTEUR devant le Tribunal Correctionnel de Paris — Audiences des 31 janvier et 7 février 1857. Daaruit alleen al kan men aflezen hoeveel sommige dwalende geesten in het werk stellen om kunst verboden te krijgen, een fenomeen dat tot op de huidige dag niet alleen is blijven bestaan, doch ook bij vlagen in verhevigde mate opnieuw de zeven koppen van de eigen draak in beweging zet, en vooral wordt zulks altijd aan de orde gesteld door lieden die voor zichzelf en de eigen groepering steeds om Vrijheid roepen.
_____________
Afbeelkdingen
1. Voorzijde van één der laatst verschenen edities van Madame de Bovary in de reeks Livre de Poche.
2. Auteur Gustave Flaubert: "Madame Bovary, c'est moi."
3. Titelpagina van de édition définitive van Madame Bovary.

Mrs. Gaskells succesroman Cranford als vijfdelige BBC-serie vanaf maandag 23 juni op NCRV-televisie

Vijf maal een uur
Acht miljoen kijkers heeft de BBC verleden jaar voor elk van de vijf afleveringen van de in beelden overgezette roman Cranford uit de jaren 1851-53 van Elisabeth Gaskell (1810-1865) getrokken. Tal van bekende figuren uit de wereld van film, toneel en televisie hebben een rol in deze productie op zich genomen. En bij de afdeling Drama van Auntie BBC moest men wel iets verzinnen om het aandachtige kijkerspubliek dat men in de loop der tijd heeft kunnen boeien met gedramatiseerde uitvoeringen van de romans van Jane Austen (1775-1817). En dat daar relatief snel een einde aan zou komen, was duidelijk voor ieder die beseft dat die schrijfster zelf zes romans heeft geschreven en er nog een zevende aan haar wordt toegedicht — getiteld Sanditon.
Onze Nederlandse zendgemachtigde NCRV heeft de BBC-productie Cranford nu gekocht en zal deze vanaf maandag 23 juni, in vijf ondertitelde afleveringen van een uur, aan het Nederlandse en vanzelfsprekend aan het Vlaamse televisiepubliek aanbieden. De uitzending van maandag begint om 20:55 uur. De andere vier delen staan gepland voor de vier volgende maandagen.

Het verhaal
De roman Cranford is in 1853 voor het eerst gepubliceerd, maar werd tussen 1851 en 1853 in afleveringen gepubliceerd in het tijdschrift Household Words.
De geschiedenis bestaat uit zestien hoofdstukken, welke in essentie aaneengeschakelde schetsen zijn van het leven van enkele dames in een rustig plattelandsdorp tijdens de jaren dertig van de negentiende eeuw. Model voor de entourage stond Knutsford in het Chesire, waar Elisabeth Gaskell haar jeugd heeft doorgebracht. Centraal in al die gebeurtenissen staan de beide zussen Deborah en de zoveel vriendelijkere Matty Jenkins, dochters van de voormalige rector. Heel dramatisch zijn enkele gebeurtenissen die het leven in de dorpsgemeenschap boven de sfeer van alledag uittillen, zoals de dood van de geweldige Captain Brown, die door een trein werd overreden toen hij een kind het leven redde. Ook de hoogoplopende spanningen die ontstaan als gevolg van de drukke praatjes omtrent een inbreker, die het op de huizen van de dorpsbewoners zou hebben gemunt. En voorts zorgt het verrassende huwelijk van de weduwe Glenmire met de ordinaire Mister Hoggins, de dorpsarts. De gemoederen in de dorpsgemeenschap worden overigens ook danig in beroering gebracht door perikelen bij de bank, waardoor Matty Jenkyns helemaal aan de grond raakt, maar nog net op tijd voor een totale 'ondergang' wordt behoed door de fortuinlijke terugkeer uit India van haar lang geleden verloren broer Peter.
Het feit dat Cranford tot op de huidige dag een geliefd boek is gebleven, ligt echter vooral in de amusante beschrijving van de, nu ouderwets lijkende zeden en gewoonten van de verschillende mensen — veelal van middelbare leeftijd — die door het noodlot toch aan elkaar verbonden zijn en blijven. Het is de trefzekere pen van Elisabeth Gaskell die er onder de streep zelf voor heeft gezorgd dat al die opgeroepen beelden voor ruim voldoende prikkeling hebben gezorgd bij degenen, die het dure project hebben aangedurfd en daarmee opnieuw een mijlpaal hebben geplaatst in de geschiedenis van het Engelse kostuumdrama dat Auntie BBC via de beeldbuis tot miljoenen kijkers, verspreid over het ondermaanse, laat komen. In het geval van deze ondertitelde versie heeft de NCRV daartoe bijgedragen met doorzettingsvermogen en enige pecunia.
____________
Afbeeldingen
1. Titel'schild' in het geornamenteerde voorplat van de geïllustreerde versie van Cranford zoals uitgegeven door The Walter Scott Publishing Co., Ltd., te London and Newcastle-on-Tyne (alsmede New York), zonder jaartal.
2. Elisabeth Gaskell, de schrijfster van Cranford.
3. Miss Jessie speelt piano. Frontispice tegenover de titelpagina van de onder 1. beschreven editie van Cranford.
4. De onverwachte terugkeer uit Indaia van de verloren gewaande broer Peter.
5. Tekeningetje op de laatste tekstpagina van Elisabet Gaskells roman Cranford.

Twee gedichten van de toenmalige hofdichter Alfred Lord Eccentric Tennyson (1809-1892)

THE POET'S SONG

THE rain had fallen, the Poet arose,
He pass'd by the town and out of the street,
A light wind blew from the gates of the sun,
And waves of shadow went over the wheat,
And he sat him down in a lonely place,
And chanted a melody loud and sweet,
That made the wild-swan pause in her cloud,
And the lark drop down at his feet.

The swallow stopt as he hunted the bee,
The snake slipt under a spray,
The wild hawk stood with the down on his beak,
And stared, with his fot on the prey,
And the nightingale thought, I have sung many songs
But never a one so gay,
For he sings of what the world will be
When the years have died away.'

(First published in 1842.)

* * * * * *

THE LETTERS

I
STILL on the tower stood the vane,
A black yew gloom'd the stagnant air,
I peer'd athwart the chancel pane
And saw the altar cold and bare.
A clog of lead was round my feet,
A band of pain across my brow;
'Cld altar, eaven and earth shall meet
Before you hear my marriage vow.'

II
I turn'd and humm'd a bitter song
That mocked the wholesome human heart,
And when we met in wrath and wrong,
We met, but only meant to part.
Full cold my greeting was and dry;
She faintly smiled, she hardly moved;
I saw with half-unconscious eye
She wore the colors I approved.

III
She took the little ivory chest,
With half a sigh she turn'd the key,
Then raised her hand with lips comprest,
And gave my letters back to me.
And gave the trinkets and the rings,
My gifts, when gifts of mine could please;
As looks a father on the things
Of his dead son, I look'd on these.

IV
She told me all her friends had said;
I raged against the public liar;
She talk'd as if her love were dead.
But in my words were seeds of fire.
'No more of love;your sex is known:
I never will be twice deceived.
Henceforth I trust the man alone,
The woman cannot be believed.

V
'Thro' slander, meanest spawn of Hell
(And woman's slander is the worst),
And you, whom once I loved so well,
Thro' you, my life will be accurst.'
I spoke wth heart, and heat and force,
Like torrents from a mountain source
We rush'd into each other's arms.

VI
We parted: sweetly gleam'd the stars,
And sweet the vapour-braided blue,
Low breezes fann'd the belfry bars,
As homeward by the church I drew.
The very graves appear'd to smile,
So fresh they rose in shadow'd swells;
'Dark porch,' I said, 'and silent aisle,
There comes a sound of marriage bells.'

(First published in 1855.)
__________

NB: Zie ook het artikel op onze zustersite Tempel van het Fin de siècle over de Engelse schilder John William Waterhouse (1849-1917) met daarin een verwijzing naar, en tekst van, Alfred Tennyson.