Deze week zal, in het kader van De Week van de Poëzie, het digitale VPRO-televisiekanaal met die onnozele naam — Holland Doc— nog enkele keren de drie verschillende dichtersportretten uitzenden, die de laatste dagen reeds enige malen te zien waren: over Gerrit Kouwenaar, Gerrit Komrij en Jotie T'Hooft. Twee van hen zijn nog in leven, de beide die de voornaam Gerrit dragen en Nederlanders zijn. De Vlaamse Jotie, die de jongste van het stel was — de beide anderen werden in 1923, respectievelijk 1944 geboren — en in de eerste oktoberweek van 1977 als 21-jarige is gestorven als gevolg van een overdosis heroïne. Volgens de gegevens, die de VPRO verstrekt naar aanleiding van de documentaire over deze uitzonderlijke Vlaamse jongen, was het cocaïne.
Geen van beide vergiften heeft echter iets heroïsch en leidt zeker niet tot nieuwe, grootse poëzie van degene die aan het lijden ten onder gegaan is.Gerrit Kouwenaar
Op dinsdag 3 februari en nog drie keer deze week wordt de bijna een uur durende documentaire, Totaal witte kamer, over Gerrit Kouwenaar, uit het jaar 2004, herhaald: een prachtig, intiem portret van de dichter intal van situaties: als weduwnaar, kort nadat zijn tachtigste jaar was voltooid. Beelden van het drukke verkeer in Amsterdam, van een stille werkkamer, afgewisseld met stemmen van enkele anderen, die Kouwenaar goed kennen — Anna Enquist bijvoorbeelden Kees Fens, die een terechte lofzang op de treffende beknoptheid van deze poëet houdt — en van een optreden bij boekhandel Ko van Leest, waar de dichter uit zijn nieuwe bundel voordraagt. De regisseur heeft Kouwenaar begeleid naar zijn huis in Frankrijk waar hij enige maanden per jaar met zijn echtgenote heeft doorgebracht en waar hij nu in een karig ingericht onderkomen zijn denk- en dichtwerk kan verrichten met in het boekenrek een exemplaar van Het Juiste Woord dat Kouwenaar prees — al zou hij velen een tegengestelde menig kunnen horen verkondigen. "Van Dale is te groot." Tja, je kunt niet alles steeds op en neer van en naar Nederland weer meenemen. De beelden die in Frankrijk worden geschoten, dragen in een totaal andere omgeving toch hetzelfde uit als die van en in de grote stad: inspirerende 'plaatjes' met steeds een geheel eigen poëtisch karakter, al is de hunkering die zij oproepen naar meer van die beelden en zo mogelijk bijpassende woorden die tezamen nieuwe poëzie vormen — dus in die context het liefst van de inmiddels bejaarde dichter zelf — wel groter en ingrijpender dan door de weergave van een volle boekwinkel en/of het drukke verkeer op straat, al hebben al die situaties hun eigen poëtische karakter voor al diegenen die het willen en — veelal daardoor — ook kunnen zien.
Dinsdag 3 februari 21:55 uur op de zender Holland Doc
Woensdag 4 februari, 18:35 uur
Donderdag 5 februari, 13:25 uur
Vrijdag 6 februari 21:50 uur
Gerrit Komrij
Hoewel Gerrit Komrij vier jaar — 2000-2004 — de functie van Dichter des Vaderlands heeft vervuld en dat niet ten onrechte, is hij — geheel in
tegenstelling tot Kouwenaar, zijn voornaamgenoot — op tal van andere fronten als auteur actief: columnist, criticus, essayïst, romancier en tonelist. Omstreden was hij dikwijls door wat hij woensdags op de Achterpagina van NRC/Handelsblad ten beste gaf over roddelbladen, scientology, domme gansjes en stupide paapse rituelen. Het heeft hem niet zelden persoonlijke bedreigingen en eventueel hangende processen opgeleverd, maar dat heeft Komrij er niet van weerhouden flink te keer te blijven gaan tegen wat hij als misstanden beschouwde. Dat in die soms verkapte, dan weer onverholen scheldkritieken toch altijd plaats was en bleef voor een gulle lach dan wel een meesmuilen of een spontane uithaal van verrassing, is al geruime tijd een grote verdienste en geeft de man op zich al een terechte aanspraak op de betiteling poëet, hoe prozaïsch de tekst in kwestie op zich ook mocht wezen.De maker van de documentaire die deze week tot en met vrijdag nog drie keer wordt uitgezonden, draagt de titel De gelukkige schizo, duurt ongeveer een uur, en zet Komrij neer als de eeuwige Buitenstaander. Hoewel hij zich midden in het bruisende leven kan bevinden, is hij in alle omstandigheden een buitenstaander geweest en gebleven. Dat werd vanzelfsprekend versterkt toen hij, nu alweer een kwart eeuw geleden, zich in Portugal heeft gevestigd en vrij snel daarna via een column liet weten dat hij kon leven voor de helft, of nog minder, van het bedrag dat hij daarvoor in Nederland nodig had, en voorts besefte hij dat de mensen aldaar minder gejaagd waren en mede daardoor gelukkiger, ondanks het feit dat er ook aan hun bestaan diverse bezwaren kleefden, zoals armoede, die overigens van een relatieve omvang was, aangezien er rijkdom in een andere vorm tegenover stond.
In de nacht van dinsdag 3 op woensdag 4 februari vanaf 00:45 uur op Holland Doc
Woensdag 4 februari vanaf 21:20 uur
Donderdag 5 februari vanaf 16:10 uur
Jotie T'Hooft
Bijna niemand, die er niet specifiek naar heeft gezocht, zal weten dat deze jong gestorven dichter — op wiens graf ook alleen maar Jotie staat — in werkelijkheid Johan Geeraard Adriaan als voornamen droeg. De documentaire, die in het kader van de poëzieweek op dat digitale kanaal, over deze zo intens droevig geëindigde Vlaamse poëet nog drie keer wordt uitgezonden, draagt de titel Junkieverdriet, naar de gelijknamige, tweede bundel gedichten uit 1976. In zijn korte bestaan heeft hij binnen vier jaar toch vijf boeken met poëzie geproduceerd, die na zijn overlijden ook nog als verzamelbundels zijn uitgegeven: de poëzie in 1981, het proza in 1982.
De documentaire met de duur van onegveer zvijfenvijftig minuten, en die de komende dagen nog twee keer zal worden uitgezonden op datzelfde digitale Nederlandse kanaal, stamt uit 1980.
In de nacht van dinsdag 3 op woensdag 4 februari, vanaf 00:45 uur op Holland Doc
Woensdag 4 februari vanaf 22:20 uur
Donderdag 5 februari vanaf 17:10 uur
___________
Afbeeldingen
1. De Nederlandse dichter Gerrit Kouwenaar.
2. De Nederlandse dichter, essayïst, criticus, dramaturg Gerrit Komrij.
3. Voorzijde van het boekje Levensbeschrijving over de Vlaamse dichter Jotie T'Hooft.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten