Erich Kästners Jeugdherinneringen weer herdrukt

Dresden in de sfeer van het fin de siècle

Twee huwelijksvoltrekkingen met niet geringe gevolgen kon de Duitse schrijverErich Kästner zich op latere leeftijd — in de periode dat hij de herinneringen aan zijn kindertijd heeft uitgewerkt — heel goed voor de geest halen. De meest opmerkelijke van de twee was hem vooral bijgebleven doordat die bruiloft nooit heeft plaatsgevonden, en verder doordat hij zelf als gevolg daarvan als schooljongen in actie is gekomen op een manier die in principe is voorbehouden aan volwassenen. Hoewel zijn moeder in die context werd bedrogen, lag in het verlengde daarvan dat de jonge Erich iemand is gaan volgen en zich daardoor ook direct een echte detective is gaan voelen.
De tweede bruiloft bereidde de jonge Kästner en zijn moeder nog meer kommer en kwel. Die beide gebeurtenissen vormen één van de onderdelen van al hetgeen in Als ich ein kleiner Junge war aan bod komen in zestien hoofdstukken, die elk een ander thema behandelen. De inhoud van het boek met memoires beperkt zich tot de jaren 1907-1914.

Veelzijdigheid

Een van de hoofdstukken is gewijd aan het fenomeen onderwijzers, respectievelijk leraren, een ander over de functie die de Königsbrücker Straße in het bestaan van de jonge Erich heeft vervuld. Een villa aan de Albertplatz vult een ander hoofdstuk, en dat geldt tevens voor Onkel Franz die miljonair werd. De dagindeling, zoals die er min of meer uitziet voor een achtjarige vult ook een hoofdstuk, van veertien bladzijden.
In hetgeheel komt, met de beschrijving van het leven van alledag, in het Duitsland van thans een eeuw geleden, de maatschappelijke dwang met alle daaraan verbonden conventies goed uit de verf.

Jeugdromans

De stijl is herkenbaar als die van Kästner voor al degenen die in hun werkelijke dan wel tijdens hun gevoelde jeugd diens beroemde jeugdromans hebben gelezen: Das fliegende Klassenzimmer (1933); Drei Männer im Schnee (1934); Emil und die Detektive (1934); Die verschwundene Miniatur (1935), en tal van andere.

We leren in die hoofdstukken van de jeugdherinneringen niet alleen het gezin kennene zoals het was in Erichs prepuberteit, maar ook de wederwaardigheden van zijn ouders en grootouders worden nader beschreven.
Het één na laatste hoofdstuk van Als ich ein kleinerJunge war is gewijd aan moeder Kästner "zu Wasser und zu Lande". Met dit hele boek heeft de auteur haar in een goed daglicht willen stellen en een blijvende herinnering aan haar willen realiseren. Het allerlaatste hoofdstuk heeft — voordat een Nawoord het geheel afsluit — Das Jahr 1914 als onderwerp.

Ontwikkeling

Erich Kästner: Als ich ein kleiner Junge war. 206 pagina's, paperback; dtv 13086. Deutscher Taschenbuch Verlag, München, december 2009 (dertiende herdruk van de paperbackeditie van maart 2003). ISBN 978-3-423-13086-8.