Ter ere van literatuurgrootmeester Siegfried Lenz — NDR Kultur Radio stelt diens nieuwe boek voor

Nieuwste verhaal
De Duitse radiozender NDR Kultur presenteert zondag 25 mei, 's avonds tussen 20:00 uur en 21:55 uur, in de serie Sonntagsstudio een Matinee, die eerder die dag zal worden opgenomen en — voor mensen die dat zouden willen — via de computer live te volgen zal zijn. Eregast in de uitzending is de auteur Siegfried Lenz (*1926), die reeds een halve eeuw bij dezelfde uitgever, Hoffmann und Campe, zijn boeken laat verschijnen en die eveneens gedurende zo'n tijdsspanne trouw is aan de Nord Deutsche Rundfunk. Voorgesteld wordt daarin de nieuwste geschiedenis, Schweigeminute, uit de productieve pen van Siegfried Lenz, — die naast Heinrich Böll (1917-1985), en Martin Walser (*1927) de eerste garnituur van de Duitse letteren na de Tweede Wereldoorlog bezette. Hoewel veel minder geprofileerd dan de drie bovengenoemden is ook de naam Wolfgang Koeppen (1906-1996) onverbrekelijk aan dit uitzonderlijke kwaliteitsniveau verbonden. Althans, voorzover dat de heren der literaire schepping betreft. Het spreekt vanzelf dat er, synchroon aan hun bestaan en hun uitingen, ook schrijfsters van formaat voor het voetlicht getreden zijn. Die zullen we, eveneens op deze site, bij een andere gelegenheid in het zonnetje zetten voor onze lezers en andere belangstellenden.

Ook als luisterboek
Schweigeminute zal bij die gelegenheid voor het eerst door de schrijver zelf worden voorgelezen. De literaire kritiek in Duitsland heeft het als zeitlose Kostbarkeit gehuldigd. Zodra we van de uitgever een exemplaar hebben ontvangen, zullen we in deze kolommen nader op dat nieuwe boek van de thans oudste der literaire reuzen der Duitse cultuur ingaan.
Tijdens de uitzending zal Constantin Graudus de luisterboekversie voorstellen, die vanaf maandag 26 mei, 's ochtends om 08:30 uur, eveneens op NDR Kultur, in de reeks Am Morgen vorgelesen, te volgen zal zijn.
Over de inhoud van 'de nieuwste Lenz' — die door het ene medium als roman, door een ander als Erzählung wordt gekwalificeerd — wil ik hier geen mededelingen doen, maar voor degenen die hun, begrijpelijke, nieuwsgierigheid niet kunnen bedwingen en voor hen, die, om welke reden dan ook, niet in staat zijn om de ochtenduitzendingen van de radiozender NDR Kultur te volgen, verwijs ik naar een synopsis, te vinden op de site van het programma Sontagsstudio van de bewuste zender.

Mijlpalen
Hoewel Siegfried Lenz in de loop van vele decennia heeft bewezen over welke kwaliteiten hij als schrijver beschikt — en dat zijn simpelweg alle die benodigd zijn voor het realiseren van grote literatuur met een blijvende waarde —, wil ik hier op twee boeken wijzen uit die lange schrijverscarrière: ten eerste zijn roman Deutschstunde uit 1968, die een lang aanhoudend succes zou zijn beschoren en inmiddels zo'n 2,3 miljoen keer is verkocht. Twee jaar na verschijnen is het boek voor televisie verfilmd. Het is eigenlijk de hoogste tijd dat de zender in kwestie — ik meen ARD/Das Erste — de film nog eens herhaalt. Hoezeer de aankleding ook gedateerd zal aandoen — maar het zou toch al heel vreemd zijn om dat verhaal van toen in een entourage met decors en kostuums van nu te presenteren — de inhoud zal het zeker niet.
De eerste pocketuitgave — in oktober 1973 door dtv gerealiseerd in een oplage van 75.000 exemplaren, twee maanden later gevolgd door nog eens 25.000 stuks — verraadt op de omslag de sfeertekening en het tijdsbeeld van het verhaal. Tekenaar/omslagontwerper Celestino Piatti (1922-2007) heeft de sfeer van de schilder Emil Nolde, die een belangrijke rol in het boek vervult, uitstekend weten over te brengen. De huidige dtv-uitgave vertoont een abstracter beeld van exact dezelfde plek.

Enorm oeuvre
Later zullen we nog wel eens op enkele andere romans ingaan en zeker enkele essays en beschouwingen van Siegfried Lenz aan u voorstellen, welke in die andere discipline zeker van hetzelfde niveau zijn, maar hier en nu willen we afsluiten met u te wijzen op het bestaan van twee verschillende versies van Lenz' verzamelde verhalen. Als eerste de 1.536 pagina's tellende complete uitgave van 2006. In één zwaar boek op groot romanformaat is de gehele productie aan verhalen uit zes decennia bijeengebracht. Ruim twintig jaar eerder had dtv ook een verzameling in drie bandjes in cassette uitgegeven met het geheel van tot op dat moment verschenen verhalen.
De fascinerende wereld van de al deze disciplines perfect beheersende, en tot op heden zeer actieve schrijver — naast Martin Walser nog de enige Duitstalige meesterauteur van die bewuste generatie, aan wie 'de oorlog' niet is voorbijgegaan — wordt in alle denkbare facetten in woorden gevat, die steeds weer een ander geheel vormen en in tal van opzichten spanning weten te creëren, die ook in elk verhaal opnieuw — zij het vol humor of verrassingen, zij het beheerst door diverse bedenkelijke figuren — de aandacht tot de laatste regel weet vast te houden. Kort en goed, Siegfried Lenz is één van die steeds zeldzamer wordende vertegenwoordigers van de klassieke vertellers zoals die onder de oudsten der ouden van onze westerse wereld voorkwamen: van auteurs, die zijn opgenomen in de eerste anthologie van onze westerse wereld — bij velen beter bekend onder de overkoepelende titel Bijbel (i.e. Βιβλια als pluralis van Βιβλιον voor boek), en niet te vergeten de vertellers op het dorpsplein in de Arabische wereld, tot en met de grootmeesters der vertelkunst der laatste eeuwen: via tal van sprookjesschrijvers tot en met boeiend verhalende romanciers, die de aandacht van de lezers, respectievelijk toehoorders, universeel weten vast te houden. Zo gezien heeft Siegfried Lenz met zijn Verzamelde Verhalen van lieverlee een eigen bijbel gecreëerd.
Meer dan eens in de loop van de twintigste eeuw is het fenomeen van de klassieke verteller als uitstervend ras gekwalificeerd, zoals binnen de ontwikkeling van de muziekwereld de opera en de symfonie een onmogelijkheid zouden zijn geworden na Auschwitz en daarmee eigenlijk definitief doodverklaard, maar even dikwijls zijn dergelijke beweringen gelogenstraft.
_____________
Siegfried Lenz:
1. Deutschstunde — Mit Siegfried Lenz. Ungekürzte Lesung; 16 cd's met 'booklet' van 4 pag.; totale leestijd 1160 minuten (bijna 20 uur); DDD-kwaliteit, stereofonisch geluid; Hoffmann und Campe, Hamburg, 1999. ISBN 978-3-455-30463-3.
2. Deutschstunde — Roman. 576 pag., paperback; Deutscher Taschenbuch Verlag, München. ISBN 978-3-423-13411-8.
3. Die Erzählungen. 1.536 pag., groot romanformaat, gebonden met leeslint; Hoffmann und Campe, Hamburg, 2006.
ISBN 978-3-455-04285-6.
___________
Afbeeldingen
1. Duits meesterschrijver Siegfried Lenz.
2. Cassette met cd's die het luisterboek Deutschstunde vormen.
3. Eerste pocketeditie van Deutschsstunde uit 1973 met het ontwerp van Celestino Piatti (1922-2007).
4. Huidige pocketeditie van Deutschsstunde.
5. Voorzijde van de zware turf met ruim 1.500 pagina's vol verhalen, uitgegeven ter gelegenheid van de tachtigste verjaardag van Siegfried Lenz.