James Elroy Flecker — die bij zijn geboorte niet James maar Herman als eerste voornaam had meegekregen — werd op 5 november 1884 in Londen geboren. Zijn opleiding ontving hij eerst in Cheltenham, Uppingham en aan het befaamde Trinity College in Oxford waar hij onder invloed raakte van de Esthetische Beweging (*), die een laatste bloeiperiode beleefde. Na die tijd volgde hij nog een talenstudie te Cambridge. Nog relatief jong trad hij in consulaire dienst en werd hij gestationeerd in Constantinopel en Beiroet, hetgeen zeer tegemoet kwam aan zijn bijzondere voorliefde voor het (Midden-)Oosten. Een chronische tuberculose dwong hem, zich later in Zwitserland terug te trekken, waar hij op 3 januari 1915 te Davos overleed. Dat Flecker de hoop had met zijn werken de tijd te trotseren, blijkt wel uit zijn poëtische ontboezeming
TO A POET A THOUSAND YEARS HENCE
I who am dead a thousand years,
And wrote this sweet archaic song,
Send you my words for messengers
The way I shall not pass along.
I care not if you bridge the seas,
Or ride secure the cruel sky,
Or build consummate palaces
Of metal or of masonry.
But have you wine and music still,
And statues and a bright-eyed love,
And foolish thoughts of good and ill,
And prayers to them who sit above ?
How shall we conquer? Like a wind
That falls at eve our fancies blow,
And old Mæonides the blind
Said it three thousand years ago.
O friend unseen, unborn, unknown,
Student of our sweet English tongue,
Read out my words at night, alone :
I was a poet, I was young.
And never shake you by the hand,
I send my soul through time and space
To greet you. You will understand.
Muzikaliteit
Flecker heeft een relatief kleine oeuvre nagelaten: een half dozijn boeken, ontstaan tussen 1907 en het jaar van zijn verscheiden, maar als je alle los verschenen dichtbundels apart rekent — en het respect voor het fenomeen boek en de moeite die een oprechte dichter daarvoor heeft gedaan, vereist dat ook —, dan ligt het aantal toch redelijk wat hoger, overheerst muzikaliteit en koloriet, vooral die van wat hijzelf beschouwde als 'the Gorgeous East'. Die elementen zorgden er tevens voor dat zijn toneelstuk Hassan — dat in 1922 werd opgevoerd en waarvoor Frederick Delius (1862-1934) een jaar later de muziek completeerde (**) — als een waar meesterwerk werd onthaald, zowel door het publiek alsook door de kritiek, ondanks de nogal sadistische aspecten.
De toen heersende verwachting dat Fleckers gedichten en het genoemde Hassan een blijvende plaats binnen de poëtisch-dramatische canon van de Engelstalige lieratuur zouden innemen, heeft zich niet bewaarheid. Bij nadere, wat intensievere, beschouwing is gebleken dat het fraaie taalgebruik in Hassan weinig meer is dan een vernislaag.
Zijn andere drama, Don Juan, werd, evenals Hassan, posthuum uitgegeven, tien jaar na het overlijden van de auteur.
Bloemlezingen
Tijdens zijn diplomatieke dienst is Flecker er ook nog in geslaagd diverse bundels met lyrisch-romantische gedichten te schrijven: The Bridge of Fire (1907), Forty-Two Poems (1911). In 1910 publiceerde hij The Grecians, een dialoog over opvoeding, en een jaar voor zijn heengaan verscheen er nog een uitzonderlijk-individuele roman The King of Alsander. De lijst met werken die tegenwoordig circuleert, is overigens wel wat ruimer voozien van titels dan we in allerlei literatuurlexica voorgeschoteld krijgen.
Thans kent men Flecker vrijwel alleen nog door een paar van zijn gedichten en enkele passages uit het dramatische werk, die in anthologieën zijn opgenomen. In The Oxford Book of English Verse 1250-1950 staat een gedeelte uit bekendste bundel: The Golden Journey to Samarkand uit 1913. Een ander gedicht dat vaker is gebloemleesd, The Old Ships, is eveneens te vinden in een veelgelezen standaardwerk met Engelstalige verzen: The GOLDEN TREASURY of the best songs and lyrical poems in the English language — een selectie (voor het eerst verschenen in 1861) van Francis Turner Palgrave (1824-1897), en later steeds aangepast door anderen. Om begrijpelijke redenen komt Flecker in die eerste editie niet voor, maar bijna een eeuw later (1954) heeft C. Day Lewis naast The Old Ships ook nog Stillness opgenomen.
STILLNESS
When the words rustle no more,
And the last work's done,
When the bolt lies deep in the door,
And Fire, our Sun,
Falls on the dark laned meadows of the floor ;
When from the clock's last chime to the next chime
Silence beats his drum,
And Space with gaunt grey eyes and her brother Time
Wheeling and whispering come,
She with the mould of form and he with the loom of rhyme :
Then twittering out in the night my thought-birds flee,
I am emptied of all my dreams :
I only hear Earth turning, only see
Ether's long banking streams,
And only know I should drown if you laid not your hand on me.
Verzamelde gedichten
The Collected Poems of James Elroy Flecker zijn voor het eerst verschenen in 1916 — in de editie van John Squire, die ook de inleidende tekst voor zijn rekening heeft genomen —
en zijn tal van keren herdrukt tot aan het eind van de jaren veertig. Twee jaar later, in 1918, kwam er een selectie uit en pas in 1971 werden er nog wat eerder niet-gepubliceerde gedichten uitgegeven. De echte grote verzameling — waarin vanaf de zeventiende editie (1941) nog weer twintig gedichten zijn opgenomen, die niet eerder waren gebundeld, maar die wel in tijdschriften waren gepubliceerd — is verdeeld in Juvenilia (8 gedichten) en zo'n 100 Later Poems. In die laatste categorie is het vooral de veelzijdigheid die opvalt. Flecker heeft zelf veel en uitbundig gelezen, waaronder de klassieken van het oude Griekenland en Rome, alsmede van India. Van sommige van die oudgediende dichters, zoals Catullus heeft hij stukken of delen daarvan vertaald, door weer andere, voor Flecker eigentijdse, buitenlandse dichters, zoals Charles Baudelaire (1821-1867) — Don Juan in Hell; Litany to Satan —, heeft hij zich laten inspireren, en ook een Ode aan Percy Bysshe Shelley (1792-1822) ontbreekt niet. Een optreden van de vermaarde danseres Anna Pavlova (1881-1931) in Londen is lyrisch bezongen, en dat geldt in gelijke mate voor plaatsen in, en delen van, zijn Engeland. Personages in de Bijbel en enkele Italiaanse Renaissance-schilders hebben voor Flecker eveneens aanleiding gegeven tot dichterlijke ontboezemingen. Kortom, veelkleurigheid alom.
Ruime keuze
De verzamelde gedichten worden op Internet door diverse boekhandels ter wereld, vooral in het Engelse taalgebied, aangeboden voor prijzen, die variëren van $ 5,62 tot $ 255,92. In de hoogste categorie gaat het dan om genummerde exemplaren uit een oplage van 500 stuks, en/of om in bijzonder leer gebonden uitgaven. Voor een in Engelse poëzie geïnteresseerde valt er een koopje te halen door te kiezen uit de laagst geprijsde exemplaren van de tientallen aangeboden boeken in diverse edities.
__________
(*) Esthetische Beweging: deze groepering kwam tot hoge bloei in de periode 1880, geïnspireerd door onder meer John Ruskin (1819-1900) en Walter Pater (1839-1894), en niet te vergeten de omstreeks 1850 (in Engeland) zeer invloedrijke groepering der Prerafaëlieten het streven naar een schoonheidsideaal in de vorm van sentimenteel archaïsme werd op een extravagante manier in scène gezet door affectatie van de spraak en eccentriciteit in uiterlijke verschijning. De beweging en haar adepten werden danig op de hak genomen in onder meer het satirische tijdschrift Punch, niet in de laatste plaats door Oscar Wilde (1854-1900).
(**) Zie daartoe mijn artikel over de Engelse componist Delius, dat is verschenen op zondag 16 juli 2006, op het toen, in ieder geval uiterlijk, zeer aantrekkelijke weblog All art is quite useless.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten