Het is alweer bijna drie decennia geleden dat de Duitse regisseur Volker
Schlöndorff — geboren in1939 en actief in de filmwereld vanaf 1966 — het eerste boek van Gunter Grass' Danziger Trilogie, getiteld Die Blechtrommel [1] heeft verfilmd en in die jaren is de film in tal van filmhuizen in Europa en daarbuiten vertoond en is er op diverse televisiezenders een voorstelling gerealiseerd.Nu het zomervakantie is en de zenders ook meer en nog meer op hun uitgaven moeten bezuinigen, wordt er dikwijls teruggegrepen op programma's en amusementsuitzendingen uit de archieven, alsmede op rolprenten, die op enigerlei wijze succes hebben geboekt. Die Blechtrommel was als boek reeds een publiekstrekker, al waren er veel lezers die er eerst — langzaam maar zeker — aan hebben moeten wennen voordat ze er werkelijk waardering voor hebben kunnen opbrengen. Onder hen de Duitse literatuurpaus Marcel Reich-Ranicki, die ruim een decennium na zijn negatieve kritiek zijn opvattingen over het boek aan een kritisch onderzoek heeft onderworpen en tot een heel wat genuanceerdere bespreking is gekomen. Later zou hij zich met Ein weites Feld nogmaals enorm blameren door te bewijzen dat hij niets van de inhoud had begrepen.
Absurditeiten
Schlöndorffs beeldendrama dat exact 20 jaar na verschijnen van het boek van Grass in roulatie werd gebracht, heeft de grote lijnen vastgehouden en alle zeer duidelijke absurditeiten, alsmede de gecodeerde, mee overgenomen, hetgeen de beelden van het verhaal flink kracht bijzet, al kan elke lezer dat zelf als zij/hij de moeite neemt bij het lezen ook werkelijk te lezen — ik ben bijna
geneigd te zeggen: in de, al dan niet bijbelse, zin van verzamelen.De zinnebeelden die Grass in zijn romantekst voorstelt, komen in de rolprent uitstekend uit de verf. De kleine Oskar Mazerath, opstandig kind in een Duits gezin te Danzig — tevens de geboorteplaats van de schrijver Günter Grass heeft, 12 jaar oud, uit protest tegen het opkomende nationaal-socialisme, het besluit genomen niet meer te groeien. Schlöndorff wist de toen eveneens 12-jarige zoon uit de acteurs familie Bennent — David die zelf eveneens onder groeistoornissen te lijden had — voor de rol van Oskarchen te contracteren, en verder Mario Adorf als diens botterik-vader. Angela Winkler heeft haar rol als overspelige moeder van Oskar overigens ook uitstekend neergezet.
De film, die bij het ontstaan de duurste film uit de Duitse geschiedenis was, is overladen met internationale prijzen, waaronder een Hollywoodse Academy Award — zelden was het begrip Oscar zo toepasselijk.
Günter Grass
De in 1999 met de Nobelprijs voor Literatuur onderscheiden Duitse, veelzijdige kunstenaar
Günter Grass — romancier, dichter, essayist en polemist; beeldend kunstenaar en politiek redenaar, kortom een in tal van opzichten nadrukkelijk geëngageerde burger van de Bondsrepubliek Duitsland, dat op tal van fronten door hem en zijn medestanders terecht werd bekritiseerd — werd in 1927 te Danzig geboren en was tijdelijk, in de laatste periode van de Tweede Wereldoorlog, opgenomen in de Waffen-SS, hetgeen hij zes decennia heeft verzwegen. Dat leverde stormen van verontwaardiging, al waren er ook historici die de relativiteit ervan onder de aandacht wensten te brengen.Met al zijn literaire uitingen heeft Günter Grass zich lezersscharen en een gehoor weten te verschaffen die zich tot ver buiten de grenzen van de Duitse Bondsrepubliek bevinden. Hij heeft door zijn nadrukkelijke aanwezigheid — hem uitnodigen, zijn kritische stem te verheffen, is niet nodig; hij grijpt elke gelegenheid aan om misstanden aan de kaak te stellen en zijn maatschappelijke positie en de daaraan verbonden politieke consequenties steeds opnieuw te profileren.
Biografie
In de reeks dtv-portrait is in 2002 een geïllustreerde biografie over Günter Grass verschenen van de hand van Claudia Meyer-Iswandy, die zich in tal van hoedanigheden intensief met de persoon en het oeuvre van Grass heeft beziggehouden, onder meer als Mitherausgeberin van diens Werkausgaben van 1987 en 1997. Voorts vormden deze auteur en het werk van zijn hand haar promotiethema.
In negen hoofdstukken stippelt de schrijster het leven en de voornaamste persoonlijke en artistieke bezigheden van de mens en kunstenaar Günter Grass. De eerste drie daarvan betreffen het leven van de burger Grass, het vierde behandelt de Danziger Trilogie, waarna Grass' politieke engagement wordt belicht. Dat laaste heeft zoveel tijd en energie van hem gevergd dat de schrijfster het gerechtvaardigd vond het daarop volgende hoofdstuk als Rückkehr an den Schreibtisch heeft betiteld. Dan wordt de dreigende scheuring in het werk van Grass nader onderzocht: "Bin ich nun Zeichner oder Schreiber?" heet dat hoofdstuk. Het voorlaatste gaat in op de vraag met betrekking tot de verantwoordelijkheid die een zo 'openbaar lichaam' als Günter Grass heeft, en het afsluitende kapittel behelst Grass' ontdekking van de kleuren.Het boek sluit af met de gebruikelijke extra's, die deze reeks altijd biedt: een Zeittafel, een biblografie, register en verantwoording van het gebruikte illustratiemateriaal.
__________
[1] Die Blechtrommel is voor het eerst in 1959 verschenen, het tweede deel, Katz und Maus in 1961, deel drie, Hundejahre, in 1963.
____________
Afbeeldingen
1. Regisseur Volker Schlöndorff.
2. Tekening voor de omslag van het boek, de bundeling van de trilogie en de dtv-pocketeditie.
3. Poster voor de film Die Blechtrommel van Volker Schlöndorff in 1979.
4. Voorplat van de dtv-biografie over Günter Grass.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten