Woensdag 12 maart, om 20:15 uur wordt op het eerste publieke Duitse televisienet ARD/Das Erste de eerste helft van de in totaal drie uur durende,
speciaal voor het huiskamerscherm gerealiseerde, speelfilm Teufelsbraten van regisseuse Hermine Huntgeburth uitgezonden. Het is een gecomprimeerde omzetting in beelden van de roman Das verborgene Wort van de Duitse schrijfster Ulla Hahn, die ooit via de dichterkolommen van de in die tijd nog ietwat deftige, conservatieve Frankfurter Allgemeine Zeitung een wel zeer ruime bekendheid heeft verworven. Enerzijds heeft haar dat veel belangstelling en 'werk' opgeleverd, anderzijds werd ze — althans in den beginne — over de hekel gehaald doordat ze al te nadrukkelijk door de Duitse literatuurhalfgod in de redactie van die krant, Marcel Reich-Ranicki, al te schaamteloos werd geprotegeerd.Hoe dan ook, op termijn heeft Ulla Hahn na verloop van tijd enkele respectabele boeken geschreven, die terecht de nodige aandacht bij pers en publiek hebben weten te genereren. Ook schreef ze korte verhalen [1] en essays waarvan vooral de laatste bundel getuigt van een enorm en veelzijdig interessegebied en een uitzonderlijke eruditie, die de eventuele twijfels van anno dazumal volkomen in de schaduw stellen. [2]
Een andere wereld
Wie kan lezen — maar dan wel in de klassieke betekenis van verzamelen, bijeenrapen, sprokkelen en systematiseren — belandt in een andere wereld
en leeft daarmee, al dan niet diep ingrijpend tijdelijk een ander en, indien dat nodig mocht zijn, hopelijk beter leven. Dat leidt dan al gauw tot opnieuw lezen en zo snijdt het mes aan twee kanten, want wij vinden dat het boek in de klassieke vorm moet blijven bestaan, mede vanwege het direct tastbare dat het fenomeen boek met zich meebrengt. Op dat punt slaan wij maar al te graag de raadgevingen van Salomo [3] in de wind, aangezien wij de "vermoeijing des vleesches" graag willen ondergaan door "veel lezens" en de hoop koesteren anderen daartoe altijd maar weer te kunnen aanzetten.Dit gezegd hebbende, willen we onmiddellijk terugkeren naar het boek van Ulla Hahn, dat nu in een speciale editie als 'Das Buch zum Film Der Teufelsbraten' bij dtv voor een bewust laag gehouden prijs sedert medio februari beschikbaar is. Mocht u de moeite nemen de film te gaan zien en daarvan iets kunt meenemen — om het nu maar eens populair te zeggen —, zou het wellicht een goede gedachte zijn om dat boek daarna aandachtig te lezen. Ook het Duitse blad Brigtte schreef naar aanleiding van een vorige druk reeds dat elk leesuur, besteed aan dit boek, de moeite loont.
Niet alleen heeft u dan alles uitgebreider dan via de beeldbuis — al geven velen nu juist de voorkeur aan zo'n gecompromieerde versie met beelden — maar kunt u de bijzondere dialectwoorden die Ulla Hahn gebruikt, opzoeken in het ruim twee pagina's beslaande Wörterverzeichnis, waarin het voorkomende Dondorfer Platt wordt verklaard.
Onbegrepen kind
Het 'autobiografisch belaste' boek Das verborgene Wort — voor het eerst verschenen in 2001 — vertelt het verhaal van Hildegard Palm, die in 1945 in
Dondorf bij Keulen werd geboren. Begin jaren vijftig komt ze met veel vragen, die de meeste gezinsleden irriteren en die haar daarom steeds uitschelden. Hildegard wil koste wat kost leren lezen en schrijven. Alleen de grootvader begrijpt haar, en als ze hem op een dag vraagt: "Hoeveel kanten heeft een ding?" krijgt ze het adequate antwoord: "So viele, wie wir Blicke für sie haben." En daarmee is de toon gezet, niet alleen voor zover dat de wensen en verlangens van het meisje betreft, maar evenzeer wat de gevolgen van haar vorsersnatuur zullen zijn. En die blijven niet uit: ze gaat, arbeiderskind, hoogduits praten, en na een tijdje citeert ze Schiller, met alle gevolgen vandien. Als ze negen jaar is, begint ze met het aanleggen van een verzameling van woorden en zinnen, als contrapunt bij het gebrul van de vader en de fluisterend communicerende moeder. De tegenstand blijft niet uit, ook niet bij mensen buiten het gezin en de directe omgeving. Vol afgrijzen 'ziet' ze voor zich wat haar te wachten staat, maar daarmee neemt ze geen genoegen, en ze kiest de weg van bevrijding door het woord, dat zijn vaste rots va behoud heeft in de literatuur. Kortom, ze toont naar alle kanten ruggengraat.In die context past de laatste strofe van het gedicht Wirbelsäule van Ulla Hahn:
Aber Phantasie und Erkenntnis-
Theorie
knöpfen dich langsam sorgfältig auf
bis auf die Knochen.
__________
[1] Ulla Hahn: Liebespaare — Erzählungen. 240 pag., gebonden. Deutsche Verlags-Anstalt, München, 2006; ISBN 978-3-421-05953-5.
[2] Ulla Hahn: Dichter in der Welt — Mein Schreiben und Lesen.
320 pag., gebonden. Deutsche Verlags-Anstalt, München, 2006;
ISBN 978-3-421-05951-9.
[3] Prediker (Ecclesiaticus) Hoofdstuk 12, vers 12:
"En wat boven dezelve is, mijn zoon! wees gewaarschuwd: van vele boeken te maken is geen einde, en veel lezens is vermoeijing des vleesches." (Statenvertaling)
__________
Ulla Hahn: Das verborgene Wort — Roman. 624 pag., paperback. Deutscher Taschenbuch Verlag, München, März 2008 – 2. Auflage April 2008. Sonderausgabe: Das Buch zum Film Teufelsbraten. ISBN 978-3-423-21055-3; Prijs € 9,95 (in de gehele BRD en in Nederland bij Boekhandel Die Weisse Rose, Amsterdam).
____________
Afbeeldingen
1. Voorplat van de dtv-Sonderausgabe van Das verborgene Wort (maart 2008).
2. Voorplat van de verhalenbundel Liebespaare.
3. Ulla Hahn (Foto van dtv, © Manfred Thomas, Münster).
4. Voorplat van de essaybundel Dichter in der Welt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten